Sepia Saturday 728 - Busy Times

Some 15 years ago, a former colleague in Copenhagen saved many old KLM pictures from the dustbin. KLM is the Dutch national carrier. The complete story of how and where that happened, you can read here. Obviously, among those pictures, there were many taken at airports. And having been a frequent traveler, I can testify that airports can also be busy. So most of my busy pictures are very much airport-related. They go back to the period before WWII or shortly after that.

The first one is about something many of us fear, customs formalities. Just after the war, oral declarations were obligatory and thus time-consuming. There were currency regulations and all kinds of import restrictions. Green and red lanes were nowhere near in sight.

Anything to declare?
Customs and Immigration at Schiphol Airport in the 1950's

Customs officers are not curious, it's just that they like to know everything. Judging by the carnation, the gentleman in the picture below looks like he is on his way to a/his wedding. Seemingly, he has difficulty explaining what he bought for the/his bride.

Convincing a customs officer is an arduous task

On October 16, 1961, one of the best soccer teams in the world, Real Madrid, made a transfer at Schiphol Airport. They were on their way to Denmark where they played the B 1913 Odense team during the European Cup competition two days later. The team consisted of legendary players such as Ferenc Puskás and Alfredo di Stéfano. They participated in this match so they appear in the picture below but I cannot pinpoint where exactly. If you want the result, Real Madrid beat the Danes bij 3-0.

Real Madrid at Schiphol Airport in front of the
PH-CGC Jacob Maris, a Convair Liner CV-340 

Speaking of legendary people, on May 8, 1946, Sir Winston Churchill and his wife and daughter, paid a visit to The Netherlands. They arrived from Croydon in a Dakota C-47A (DC3) with registration PH-TBO.

Sir Winston Churchill, Lady Clementine Churchill, and Miss Mary Churchill
and next to the great man, the Dutch ambassador to the UK, and his wife and
the KLM UK director.

In 1946 KLM was busy restarting its operations. One of the main handicaps was the lack of suitable aircraft. KLM obtained this Dakota from the USAAF on January 14 of that year. Barely 10 months later the plane flew into treetops on a hill shortly before landing at Croydon airfield and crashed. All (20) aboard survived.

45" video of Churchill's arrival at Schiphol 1)

My contribution to the Sepia Saturday theme of this month is best demonstrated by the crowdy picture below. Although I don't know when it was taken, several clues indicate a certain timespan. First of all the location. This is clearly on the apron of the old Schiphol Airport, currently known as Schiphol East. It was in operation until April 28, 1967, when the (new) Schiphol Centrum terminal was opened. Another indication is the KLM logo on the Volkswagen vehicle half hidden behind the mobile stairs on the right. It looks like the logo that was used in the 1959-1963 period. Seeing the many spectators including children, the event could be the arrival of sportsmen or a celebrity. On the mobile stairs, a couple of microphones are visible. So someone needed to be welcomed after having accomplished something admirable. During the period mentioned Olympic medal winner Sjoukje Dijkstra 2) (figure skating) and European Songfestival winner Teddy Scholten 3) arrived at the old airport attracting thousands of people. But I don't believe this picture was taken then. The reason is that I recognize one of the three gentlemen standing under the conveyor belt next to the mobile stairs. The man in the middle, with the brownish coat, is Dick J.M. Koek, at that time already one of the leading KLM Cargo managers. His office was in nearby building 205. And I can't imagine him leaving his desk to welcome one of the celebrities I mentioned. So the photo is likely to have been taken on another occasion.

Schiphol East 

To discern more detail, I colorized the picture 4). But that did not help me any further. Still, it is a quite different experience.

If there is any truth in the saying 'two's company, three 's a crowd', the family below certainly deserves to be called a crowd. 

After WWII many people from Holland emigrated to Australia, New Zealand, Canada, and the United States. Rotterdam milkman Sybrand van der Dussen, his wife Johanna van Keulen, and 11 kids were among them. (If you count just 9 children, a twin is in the wicker baskets...) The family flew to New York Idlewild Airport (today JFK) and from there by train to Southern California.

The Van der Dussen family departing from Schiphol
on April 24, 1947

The flight to New York took place in one of the most elegant aircraft ever built, the Lockheed Constellation, also known as Connie or L-049. 

The PH-TAU that carried the Van der Dussens to
Idlewild Airport  5)

Should you wonder why the fuselage is so high above ground level, that has to do with the length of the propeller blades. And in turn, that has to do with fuel efficiency, which was an important aspect in the longer trans-Atlantic runs. 

Returning to the Vander Dussen emigrants, father Sybrand continued in the dairy business. His son told me 12 years ago that their family business expanded to milking approximately 100,000 cows! If that doesn't keep you busy... Quite an impressive achievement!

In more ways than one, this is the last picture. I took this picture of the Canadian Cemetery in Holten in The Netherlands during a visit last December. It is one of the largest military cemeteries here. It saddens me to say that it is a busy place, with almost 1,400 memorial stones belonging to Canadian soldiers who lost their lives during the first months of 1945. They liberated the eastern and northern parts of my country including Apeldoorn, where I lived at the time. Can't say I remember that 17th of April as I was only a little over a year old.

Canadian Cemetery, Holten, The Netherlands

The Canadian liberators in the Deventerstraat
in Apeldoorn on April 17, 1945
Source: apeldoornendeoorlog.nl

For more 'busy times' please see the contributions of my fellow Sepians.

Credits and notes

1) Polygoon Hollands Nieuws (producer) / Dutch Institute for Images and Sound (administrator)

2) March 19, 1962

3) March 13, 1959

4) Colorized with the My Heritage tool

5) Source: https://www.klmsafetyherald.com/klm-l-constellation-fleet

Sibbekunde / sibbeology

For the text in English please scroll down.

Ariër-verklaring uit het bankwezen
Bron: NIOD

Het is niet onmogelijk dat de al iets oudere genealoog, maar ook wel ouderen in het algemeen, de rillingen nog over de rug lopen bij het horen van het woord sibbekunde. En dat heeft zo z'n redenen.
Maar eerst iets over de betekenis van het woord. Sibbe is een o.a. uit het oudhoogduits afkomstig begrip dat zoveel betekent als (bloed)verwantschap, familie, geslacht. In de 19e, begin 20e eeuw had het woord sibbekunde dezelfde betekenis als het woord genealogie nu. Maar waar komen dan de eerder genoemde rillingen vandaan? Het is altijd verleidelijk om een ander de schuld van iets te geven maar in dit geval is het wel terecht. Het komt door de Duitsers en meer precies, door de nationaal-socialisten tijdens de 2e wereldoorlog. Want, en ik bedoel het zeker niet zo vrolijk als het misschien klinkt, als je Joden wilt gaan vervolgen, dan moet je wel weten wie Jood is en wie niet. En in dat kader werd de zogenoemde ariërverklaring "uitgevonden". Om zo'n officiële verklaring te krijgen, moest je dus weten wie je voorouders waren en daar kwam de sibbekunde om de hoek kijken. Het volstond dan niet dat je zelf een stamboom in elkaar knutselde, daar was een overheidsinstantie bij betrokken. Tijdens een zoektocht naar gegevens over mijn vader, trof ik een document aan dat die overheidsbemoeienis klip en klaar aantoont.

Mijn vader werkte in die dagen in Den Haag bij het Departement van Binnenlandsche Zaken. Op een bepaald moment, ergens in de tweede helft van 1942, werd besloten dat het Departement (grotendeels) moest verhuizen naar Apeldoorn. Hetzelfde gold voor het Dept. van Justitie. De precieze reden voor dit besluit ken ik niet. Omdat ik bv niet wist wanneer hij, met mijn moeder, naar Apeldoorn verhuisde, ben ik naar het Nationaal Archief getogen om o.a. dat uit zoeken. Er bestaan archieven van de afdeling waar hij werkte, de afd. Algemeen Secretariaat en Comptabiliteit (ASC). Daarin vond ik dat de verhuizing in de eerste drie weken van maart 1943 heeft plaatsgevonden. Hij kwam te werken op de Willem de Zwijgerlaan 13. Samen met mijn moeder ging hij wonen op de toenmalige Parkweg 6.
Maar dit terzijde. Al bladerend door dit archief liep ik aan tegen een rapport over het onderzoek naar de personeelsbezetting van de Centrale Dienst voor Sibbekunde d.d. 28 oktober 1943. Men voorzag dat er te weinig personeel zou zijn om ook wetenschappelijk sibbekundig onderzoek te doen. Dit omdat men het te druk had met aanvragen van afstammingsbewijzen van particulieren en met "die van door bepaalde Regeeringsinstanties aanhangig gemaakte aanvragen of opdrachten tot het instellen van een onderzoek naar de afstamming van bepaalde personen, meestal met het doel om te weten te komen of deze personen al dan niet van Joodschen bloede zijn." De eerste bladzijde van dit rapport staat hieronder weergegeven.
Hier staat dus onverbloemd dat:
- de overheid i.c. het Dept. van Binnenlandsche Zaken direkt verantwoordelijk was voor het afgeven van ariërverklaringen en impliciet voor verklaringen dat personen wel van Joodsche bloede waren;
- de overheid bovengenoemde faciliteit ook financierde;
- de overheid i.c. "bepaalde Regeeringsinstanties" een zekere rol hadden in het aanwijzen van Joden met alle gevolgen van dien.
Uit de eveneens afgedrukte brief wordt duidelijk dat met "bepaalde Regeeringsinstanties" (ook) Duitse instanties werden bedoeld.
Hierboven staat niets nieuws maar als je het allemaal zo onverbloemd ziet staan...
Goed dat er archieven zijn, zo blijven feiten bewaard!

1e blz. Rapport Centrale Dienst voor Sibbekunde 28-10-1943
NA archiefinv. 2.04.50 inv.nr. 242

Beslissing afstamming één joodse grootouder

Bovenstaande brief afgedrukt met vriendelijke toestemming van de heer Paul Welling, waarvoor dank! Zijn blogs over dit onderwerp vindt u hier en hier.

Sibbeology
I looked up this word in both my Oxford and Webster dictionary but there is no such word. So it probably doesn't exist. Still it may serve my purpose, I'll try to explain. In Dutch there are two words for genealogy: genealogie and sibbekunde. The first one resembles the English equivalent, the second one goes back to the old high German word sippa meaning kinship, relatives. Also in old English we know the word sibb with a similar meaning. A.o. the word sibling is derived from sibb. Now how does one call the hobby, activity or science if you like, of investigating who your sibbs are? Sibbeology? Probably not but in this post it acts as the equivalent of the Dutch word sibbekunde. What I want to say is this. The word 'genealogy' in Dutch is commonly used and perfectly acceptable; the word 'sibbeology' is not.
The reason for this is that during WW2 'sibbeology' was used to determine whether or not one was of Jewish descent. Obviously the occupying German nazis were involved in this practice but also Dutch civil servants. Initially, to be employed by the Administration, one had to make a statement about one's descent. That was called an Aryan statement, see the first illustration in this post. In 1940/41 this statement was used to make an inventory of Jews in The Netherlands. Later the presence of Jewish ancestors in the declaration was sufficient reason for dismissal.
Having read the above you will understand that people in Holland, in particular the older generations, dislike the use of this word because of its connotations.

My father was a civil servant working in the Department of Internal Affairs in the early 40-s. When visiting the National Archive in The Hague to find out more about his career there, I ran into a report on the organization dealing with 'sibbeology' (the second illustration shows page 1 of the report). The thing that struck me was that it so openly mentioned the official involvement with the registration of Jewish people. The report was written to consider an apparent request to increase the number of staff so that sufficient attention could be paid to a more scientific approach of 'sibbeology'. The present staff, the report states, was too busy with the handling of requests to establish whether or not people were of Jewish descent...
The report clearly demonstrates that:
- the Administration i.c. the Dept. of Internal Affairs was actively involved in the facilitation of Aryan statements as well as in establishing whether people were to be considered Jewish or not;
- the Administration funded the 'sibbeology' organization;
- certain government institutions were active in pointing out who was a Jew and who was not.
The letter shown in the third illustration shows that 'certain government institutions' included German organizations overseeing Dutch civil servants. It mentions the Generalkommissar für Verwaltung und Justiz (General Commissioner for Administration and Justice).
The facts mentioned above are not new. But seeing it all written down in a business like manner is kind of disturbing, to put it mildly.
The above once more demonstrates why archives are indispensable institutions when it comes to historical fact finding.

The father we never knew

For a brief summary in English please see below the Dutch text.

Ik behoor niet tot de categorie mensen die interviewverzoeken met enig dedain terzijde legt. De reden daarvan is dat ik nog nooit een dergelijk verzoek gehad heb, zelfs niet van een schoolkrantredactie. Maar nu is het toch gebeurd, dat ik zo'n vraag heb gehad bedoel ik. Een via/via kennis van mijn broer blijkt hoofdredacteur van een bekend Haags weekblad te zijn: Den Haag Centraal. Die had er lucht van gekregen dat onze vader op een tragisch moment op tragische wijze om het leven was gekomen. [Ik heb daar al eens eerder een blog aan gewijd.] Dat resulteerde uiteindelijk in een telefoontje van mijn broer of ik bereid was deel te nemen aan een interview over het eerder genoemde onderwerp. Het was bedoeld om opgenomen te worden in het kerstnummer... Noch hij noch ik vermocht in te zien wat er nou zo kerstachtig aan de dood van onze vader was. Bovendien vroegen we ons af wat voor verhaal er te brouwen zou zijn van de schaarse informatie die we over hem hebben. Maar goed, we zijn toch op het verzoek ingegaan. Ergens in november heeft het interview  van zo'n tweeënhalf uur met Casper Postmaa plaatsgevonden. Vervolgens hebben we een maandje gewacht tot het uitkomen van de DHC-kersteditie. Onderdeel van dit nummer is een katern met familieverhalen. Kijk, dan wordt de achtergrond van het interview met ons wat duidelijker. Het interview staat hieronder integraal afgebeeld. Om de tekst enigszins leesbaar te maken, men klikke op de afbeelding.

Mijn broer en ik zijn beiden van mening dat Casper, uit al onze fragmentarische stukjes verhaal en informatie, een zeer leesbaar geheel heeft gemaakt. Rest nog te melden dat de linker foto is gemaakt door free lance fotograaf Piet Gispen, inderdaad, familie van. De trouwfoto van onze ouders is op 18 november 1942 in Den Haag gemaakt door een mij niet bekende fotograaf.

Summary

An acquaintance of an acquaintance of my brother appeared to be the editor in chief of The Hague weekly Den Haag Centraal. One of these distant acquaintances apparently knew about the story of my fathers death. During the Second World War he was a member of the armed resistance in Apeldoorn in the eastern part of the country. Being a member of the resistance obviously was not something one spoke about freely. To the contrary, even ones closest family members were kept in the dark. Information one doesn't possess can't be spilled. So my father reportedly said to my mother that he would tell her after the war all there is to know. Unfortunately, and that is an understatement, he was betrayed and shot to death together with fifteen others. All this happened in the Kruisjesdal* on April 13, 1945, three days before Apeldoorn was liberated by the Canadians... More details in an earlier post.
All this resulted in us knowing very, very little of what our father did during the war. Another consequence was that our mother became a widow when she was 27 years old. At the time I was her only son, my brother was born a couple of months after.

The earlier mentioned editor in chief, his name is Casper Postmaa, was curious to know how this incomplete family did after the war and how it was for two young boys to grow up without the presence of a father. I don't know what he expected to find but I'm afraid we did not have any spectacular consequences to report. We grew up as an ordinary family, we did not have what is commonly called a "difficult childhood" and other than pinching an apple from an orchard, we did not turn criminal. In fact, we never missed our father. That may sound strange to other people but if you never had one, if you don't know what it is to have a father, you live on happily without. And that is what we did. As my brother said with a smile, life with a father may be more complicated.

Although the interview returned no startling statements, Casper managed to produce an easy to read story. It was published in the Den Haag Centraal Christmas issue section dedicated to 'family life'.
In any case, we never thought that one of our family members would make the headlines but our father did...

* Kruisjesdal translated means Valley of the small Crosses. It is situated in a forest west of Apeldoorn. There is a small monument there.

Home! Sweet Home!

Digging in the past may be regarded as the genealogist's core business. The older the document or the source, the better. But generally genealogists tend to forget that recording contemporary data is equally important. If you want to enable your great grandson to find out all kinds of interesting details about his great grandparents, you have to enable him to do so. In other words we have to write down our own, contemporary history. And history not only consists of stories, also material objects such as cars and houses are part of that. Therefore, in this blog I have already paid attention to e.g. the aircraft types I flew in during my professional life and the cars we owned as a family. Now I like to highlight the houses that we lived in. I'll start with my birth home and after having completed all the houses (my wife and) I lived in, there will be posts showing my wife's domiciles.
OK, here we go, back to The Hague in 1944.

661 Laan van Meerdervoort, The Hague

During WW2 there was a maternity hospital in this house. It was named Huize Margaretha (Margaretha's home). According to stories of my mother it was not a paragon of hygiene. I stayed there from Jan. 25 to approx Feb. 5, 1944. Shortly after I developed chicken-pox, a desease you are only entitled to when you are at least about 1,5-2 years old.

18 Mispelstraat, The Hague

After 10 days or so I moved to the nearby house of my grandparents. Although my father and mother lived in Apeldoorn at the time, my mother decided to have me in The Hague. We stayed there from approx Feb. 5 until some time after Mar. 26, 1944. Number 18 is the house with the horizontal brace drawn underneath it. The handwriting is my grandmother's.

6 Parkweg, Apeldoorn
The Parkweg is currently named Prof. Röntgenstraat

My father was a civil servant working for the Home Office. Earlier during the war the Germans ordered this government body, together with the Ministry of Justice, to be transferred from The Hague to Apeldoorn in the eastern part of the country. We lived in the house of two elderly ladies named Bakker. My stay there lasted from some time after Mar. 26, 1944 to the end of June 1945 when my mother and I moved back to The Hague.

18 Mispelstraat, The Hague

As a consequence of the war there was a large shortage of houses. So initially there was hardly any other possibility but to live with my grandparents again. Taking into consideration the circumstances I am sure that they did not mind this at all, to the contrary! We lived there from June 1945 until sometime prior to Sep. 27, 1946 when we were assigned a house in the Goudreinetstraat.

614 Goudreinetstraat, The Hague

Our house was the second ground floor house from the left, just after the portico. For reasons unknown to me, we went back to my grandparents house in the Mispelstraat around August 1949. So we stayed there close to 3 years. The Goudreinetstraat house was then taken by my father's sister and her family. They lived in with my grandparents from Sep. 27, 1946 until approx 1,5 year later. No doubt all this moving back and forth had to do with difficult housing situation at the time.

18 Mispelstraat, The Hague (green front door)

This time I spent some 4 years on this address, the house of my grandparents. I remember my grandmother telling us that they bought this house prior to WW2 for the impressive sum of 5,000 Dutch Guilders. Converted to euro's that was approx € 2,250 then and some € 46,000 today. Measured by today's standards, that was a cheap house. Current prices for similar houses in that part of The Hague are in the range of € 300,000. Speaking of a bubble...

To be continued

Photo credits
Home Sweet Home www.pandurohobby.de
Laan van Meerdervoort Google
Mispelstraat (1): blogger collection
Parkweg: blogger picture Sep. 23, 2011
Mispelstraat (2) Beeldbank, Den Haag
Goudreinetstraat Beeldbank, Den Haag
Mispelstraat (3) Google

Sepia Saturday - Bones

Voor de Nederlandse samenvatting, zie na de Engelse tekst.
This weeks theme is inspired by war but has to do with recycling. Some people will smile and think that I will try to relive last weeks theme: bicycling. This is not the case.

The scarcity of materials during WWII forced the British government to appeal to the population to collect things such as rags, paper and also bones. Among others the latter were used to produce explosives! Surprise, surprise.
This post also has to do with war and bones. But it's not gonna be a pleasant post. It is about a grave but not an ordinary one.

I have to take you back to April 1945. The place is Apeldoorn, a city in the province of Gelderland in the eastern part of The Netherlands. The allies were busy liberating the last parts of Holland still suffering from German occupation. Canadian troops were closing in on Apeldoorn. On April 12 a member of the resistance was arrested by the Germans for transporting weapons. In the early morning of April 13 four more resistance men were arrested in Apeldoorn. Earlier that month more arrests had been made, among others in the city of Harderwijk. In total sixteen men were kept prisoner in barracks in Apeldoorn. With the Canadians progressing, the Germans tried to get rid of their prisoners. To achieve this the Sicherheitsdienst (SD) in Zwolle issued an order to execute prisoners. And without any form of trial, this order was carried out. In two or three groups the prisoners were transported to a forest west of Apeldoorn, near a village called Hoog Soeren. And there they were shot by a German firing squad and quickly buried in a mass grave. Shortly after, the Germans fled the area; the date was April 13. Three days later the Canadians liberated Apeldoorn, three days too late for these sixteen men.

In the meantime the families of the sixteen were completely unaware of what happened. More than a month later an SD-man who took part in the shooting, confessed what had happened. He also gave an indication where the massacre took place. So a number of people started investigating the area. 

The people who discovered the mass grave in the Kruisjesdal

And finally, on or around May 23 the mass grave was discovered. Needless to say that this was not a pleasant sight. 

Part of the mass grave in the Kruisjesdal

The only positive thing about the discovery was that the families now knew what happened. Of course that was little consolation but the uncertainty of not knowing where your husband, your father or your son is, is much worse. After identification the victims of this crime have been buried in various cemeteries. My father was laid to rest in nearby Ugchelen on the Heidehof cemetery on May 26. A few years later a remembrance stone was erected in the Kruisjesdal. A later stone shows the names of all sixteen men.

"Here was the temporary resting place of 16 patriots
who were the victims of the German occupier"

Every year around 13 april relatives and pupils of the Apeldoorn De Parkenschool commemorate the victims. The relatives are grateful to these pupils for maintaining the monument.

For more, and hopefully more pleasant Sepia Saturday posts, please click here.
Photo credit: the two black and white photographs have been copied from the Bevrijdingskrant dated April 11, 1995.

Samenvatting
Deze week hebben de mensen achter Sepia Saturday een oorlogsthema bedacht. Maar het heeft ook met recycling te maken. Vanwege een schaarste aan grondstoffen, riep de Britse regering haar bewoners tijdens de 2e wereldoorlog op om oud textiel, papier en ook botten in te leveren. Die laatsten dienden zelfs als grondstof voor, u raadt het niet, explosieven! 
Deze blogpost heeft ook met oorlog en botten te maken maar niet op een echt prettige manier. Het gaat over een graf, maar niet over een gewoon graf.

Tegen het eind van de oorlog, het was april 1945, rukten de Canadezen op in de richting van Apeldoorn. Op 12 april werd daar een verzetsman gearresteerd. Hij vervoerde wapens. In de nacht van 12 op 13 april werden nog vier verzetsmensen opgepakt. Eerder die maand waren er ook al mensen gearresteerd o.a. in Harderwijk. In totaal zestien man werden gevangen gezet in de Willem III-kazerne in Apeldoorn. De Duitsers, die natuurlijk aan zagen komen dat ze voor een verloren zaak stonden, raakten in paniek en moesten van de gevangenen af. Het hoofdkwartier van de SD (Sicherheitsdienst) in Zwolle vaardigde een order uit om alle gevangenen te executeren. Zonder enige vorm van proces werden de gevangenen in twee of drie groepen, naar de bossen bij Hoog Soeren, naar het Kruisjesdal vervoerd, daar gedood en snel "begraven". Befehl ist Befehl... Kort daarna trokken de Duitsers zich terug. Op 16 april werd Apeldoorn bevrijd door de Canadezen, drie dagen te laat voor de zestien.

De families van de geëxecuteerden wisten van dit drama nog niets. Pas een maand later bekende een garresteerde SD-er wat er in het Kruisjesdal gepasseerd was. Daarop is een aantal mensen in het gebied gaan zoeken. Ruim een maand later, rond 23 mei, vond men een massagraf. Het was duidelijk dat de slachtoffers er in grote haast ingegooid waren.
Het enige positieve van de vondst was dat de families nu zekerheid hadden over het lot van hun geliefden. Niets erger dan de tergende onzekerheid van het niet weten. 
Na identificatie zijn de slachtoffers op diverse plaatsen begraven. Mijn vader op 26 mei op de begraafplaats Heidehof te Ugchelen.
Een paar jaar later is een herinneringssteen in het Kruisjesdal geplaatst en veel later een grotere steen met alle namen er op.

Ieder jaar rond 13 april vindt er een herdenking plaats. Daarbij zijn aanwezig de leerlingen van de De Parkenschool in Apeldoorn en de nabestaanden. Deze school heeft het monument geadopteerd. Leerlingen van groep 7/8 dragen dan zelfgemaakte gedichten voor met een soms verbazingwekkende diepgang. Een mooie plechtigheid waarvoor de nabestaanden dankbaar zijn!

Voor meer, hopelijk wat vrolijkere Sepia Saturday verhalen, kunt u hier klikken.

Vandaag ... (5)

Johannes Cornelis Miebies
(1914-1945)

For a summary in English, please scroll down.
Vandaag is het 67 jaar geleden dat mijn vader in de bossen bij Apeldoorn door de Duitsers werd gefusilleerd. Toen, in 1945, viel 13 april ook op een vrijdag. Drie dagen later werd Apeldoorn bevrijd door de Canadezen. Over pech gesproken... 
Volgens mijn moeder werd er die ochtend om half vijf gebeld. De dames bij wie wij inwoonden op de Parkweg, hebben toen nietsvermoedend de in het Vlaams gestelde vraag of Miebies hier woonde, bevestigend beantwoord. Daarna is hij van zijn bed gelicht en meegenomen. Later die dag is hij samen met nog 15 andere verzetsmensen, zonder enige vorm van proces, in twee groepen in het Kruisjesdal gedood. Een overduidelijke oorlogsmisdaad dus. Pas ruim een maand later werd het massagraf daar ontdekt en werden de gefusilleerden opgegraven.

De mensen die het massagraf in het Kruisjesdal vonden in
de 2e helft van mei 1945.

Eén van de daders heeft na de oorlog terecht gestaan voor het Bijzonder Gerechtshof.

Sinds 1986 is er jaarlijks rond 13 april een herdenking bij het monument in het Kruisjesdal. In dat jaar is het monument geadopteerd door de leerlingen van groep 7 van de openbare basisschool De Parkenschool uit Apeldoorn. Dit jaar vond die herdenking op 11 april j.l. plaats. De leerlingen lezen mooie, zelf gemaakte gedichten voor en hebben zelf de regie van de herdenking in handen. Door de vele aanwezige nabestaanden wordt dit zeer gewaardeerd.

Het monument in het Kruisjesdal aan de
Soerenseweg in Apeldoorn op 11 april j.l.

De namen van de 16 gefusilleerden zijn:

A. Arendsen, B. Arendsen, H.C.A. Beenen, J. Boltie, D. Gosker, J.R. Gosker, G.A.H. Hilberink, A.J. Huidekoper, B.J.A. Huygen, H. Klein, J.C. Miebies, R. Mulder, J. Scherpenzeel, A. van Velsen, J.R. Voordewind en N.J. van Zand.

Summary

Today 67 years ago my father was shot by the Germans in the woods near Apeldoorn, The Netherlands. Then, in 1945, April 13 was a Friday as well. Just three days later Apeldoorn was liberated by the Canadian Army. Speaking of bad luck ...
In the early hours of that morning a Flemish speaking person obtained entrance to our house by tricking an old lady in whose house we lived. My father had barely time to say good bye to his wife and son when he was arrested and taken away. Later that day he and 15 other resistance people were shot without any trial. Only a month later the mass grave was discovered and the bodies excavated. 

Since 1986, every year around April 13 there is a commemoration in the Kruisjesdal near the memorial there. In that year the memorial has been adopted by the children of a public school in Apeldoorn. This year, the commemoration took place on April 11 last. The students read beautiful self written poems which was highly appreciated by the many relatives of the men who died here.

The names of the 16 victims have been shown just before this summary.

De prijs van een lintje

Wanneer u ooit een lintje hebt gekregen, dan weet u waarschijnlijk dat u dat lintje niet gekregen hebt maar in bruikleen ontvangen. Het Rijk blijft eige-naar van uw onderscheiding. Formeel moeten de nabestaanden de medaille teruggeven, alleen het zogenoemde knoopschatversiersel mag behouden worden. Stellen uw erfgenamen het behoud nou zeer op prijs, dan kan dat wel maar moet er een borgsom worden betaald. Dat kan nog aardig oplo-pen. Het bedrag varieert van € 178 voor de versierselen behorend bij een lid in de Orde van Oranje-Nassau tot € 2.093 voor een Grootkruis in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Eerlijk gezegd heb ik nog nooit gehoord dat het Rijk zo'n onderscheiding heeft teruggevorderd. Dus zal wel een beetje pa-pieren regel zijn.
Niettemin blijf ik het toch wat vreemd vinden dat wanneer de samenleving resp. de Koningin vindt dat je een lintje moet krijgen, dat je dat niet echt krijgt maar het wel mag lenen. Maar goed, je kunt natuurlijk altijd weigeren. Echter, dat doen maar weinigen, zeker niet wanneer je door je familie met een smoesje naar de burgemeester wordt gelokt.
Nou zie ik me zelf niet als kenner van deze materie maar ik weet van één onderscheiding dat je die gewoon mag houden, althans de nabestaanden mogen dat. En die onderscheiding is het Mobilisatie-Oorlogskruis, een ere-teken dat posthuum is toegekend aan mijn vader.
Aan die toekenning gaat een hele papiermolen vooraf. Maar uiteindelijk komt dan op 25-1-1952 (een bekende datum) het bericht dat de Minister het ook goedvindt.

De officiële toekenning van het Mobilisatie-Oorlogskruis

De papiermolen maalt vervolgens vrolijk door en kort daarna krijgt mijn moeder de mededeling dat mijn vader posthuum in aanmerking komt "in verband met ... verricht verzetswerk enz." Zo'n terminologie wekt een beetje de indruk alsof het hier een vergoeding voor overuren betreft. Maar dat kan aan mij liggen. Waar ik me later pas echt aan gestoord heb, is de mededeling die een eindje verderop staat nl. dat de aanschaf enige kosten met zich mede brengt en dat de versierselen pas worden verstrekt nadat f 2,75 is overgemaakt!
Hoe verzin je het!! Je bent je man verloren in de oorlog maar voor f 2,75 hebben we nog wel een officiële waardering voor u... Over de prijs betalen gesproken!

De "rekening"

Op 27-2-1952 heeft mijn moeder het bedrag gegireerd. Ik weet niet of ze er toen de zelfde gevoelens bij had, die ik later wel kreeg. Waarschijnlijk niet, anders had ze de onderscheiding misschien wel niet geaccepteerd.
De uitreiking heeft plaats gevonden op 4-7-1952 in Paleis Het Loo in Apeldoorn, een evenement dat mij nog redelijk helder voor de geest staat.

Het Mobilisatie-Oorlogskruis

Het uniformversiersel

Afijn, wat gebeurd is, is gebeurd maar ik heb er nog steeds een beetje vervelend gevoel bij. Anders had ik deze blogpost vast niet geschreven.

Apeldoorn

We wonen dan wel in C. maar je wil toch wel af en toe eens wat cultuur snuiven. Daarom met Hilde & Ruud op pad geweest en op aandringen van Hilde eerst naar Spakenburg, naar het ‘schoonmaakmuseum’. Ik had geen idee wat we daar zouden aantreffen. Wel werden er vooraf toespelingen gemaakt op Sorbo de Griek die iets met Lodalientje van plan zou zijn. De werkelijkheid was iets minder prozaïsch. Het streng christelijke dorp hield zich in het verleden o.m. met Zuiderzeevisserij bezig. Een goed deel van de bevolking was daarmee doende. Op dit moment is er nog maar één visser die af en toe permissie heeft om nog wat snoekbaars te vangen. De rest van de vloot ligt er voor de sier en de toeristen. Naast de welhaast onvermijdelijke palingrokerijen was er ook een fabriek, waar ontzagwek-kende hoeveelheden knopen werden gefabriceerd door de vele meisjes van het dorp. Dat zo iets economisch mogelijk was, zegt wel iets over de lonen die toentertijd betaald werden. Hoe dan ook, een leuk museumpje dat door vrijwilligers gerund wordt. En de koffie met Spakenburger koek gaat er tegen concurrerende prijzen van de hand. Na nog een visje verschalkt te hebben gingen we Apeldoornwaarts, het echte doel van onze tocht.
Overigens, de term 'schoonmaakmuseum' slaat op het welhaast tot religie geworden schrobben van de straatjes in Spakenburg. Dat schijnt ook heden nog een favoriet tijdverdrijf te zijn. Maar zoals gezegd, op naar Apeldoorn!

Daar, in het CODA (Cultuur Onder Dak Apeldoorn) is t/m van-daag (25 sept.) een expo-sitie van werk van Marius van Dokkum (en ook nog van Suske en Wiske, maar daar kwamen we niet voor). Binnen het CODA vind je onder meer het museum, de bibliotheek en het gemeentearchief. Het is, zeker aan de binnenkant, een mooi ruim opgezet gebouw.

Via mijn twitteractiviteiten was ik door @CODAapeldoorn al ruimschoots over deze expositie geïnformeerd, maar van Marius van Dokkum had ik tot dan nog nooit gehoord. Achteraf bleek dat ik wel werk van hem kende.

Voor mijn gevoel is Van Dokkum meer een tekenaar die zijn tekeningen inkleurt dan een “echte” schilder. Maar daar doe ik hem waarschijnlijk mee te kort. Hoe dan ook, zijn belangrijkste werk bestaat uit humoristische situaties met soms heel subtiel een dubbele bodem er in. Ze zijn een genot om naar te kijken. Hoewel de verleiding groot is om zijn personages als karikaturen te bestempelen, zijn ze dat niet. Daar zijn ze net wat te “echt” en te herkenbaar voor.

Naast dit werk maakt hij ook Helmantelachtige stillevens, het echte fijnschilderen dus. Daar komt de schilder dan toch wel om de hoek kijken. Ook zijn Veluwse bosgezichten zijn schilderijen pur sang.

Het is geen grote expositie maar toch zeer de moeite waard. Goed dat het CODA aan deze man van de streek, hij komt uit Ugchelen, aandacht heeft gegeven.

De gang naar Apeldoorn had nog een doel. Mijn vader was ambtenaar bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Samen met het Min. van Justitie is dat in ca. 1942 verplaatst van Den Haag naar Apeldoorn. Dus zo kwamen mijn ouders daar terecht op de Parkweg (nu: Prof. Röntgenstraat) nummer 6. Van ongeveer half 1944 tot na de bevrijding heb ik daar ook gewoond, naast het toenmalige Belastingkantoor. Omdat ik bezig ben foto’s te verzamelen van alle huizen waar ik ooit gewoond heb, was dit natuurlijk een mooie gelegenheid de Parkweg aan de verzameling toe te voegen. Toevallige gesprekjes met bewoners daar, leverden ook nog wat informatie op. O.a. over de exacte locatie (#19) van de sigarenzaak van de fam. Vos die zich ooit aan de overkant bevond en de naam van de groenteboer (Mulderij), ook aan de overkant.

De dag afgesloten in een Grieks restaurant op de markt in Apeldoorn, waarmee we een bescheiden bijdrage hebben geleverd aan de oplossing van de eurocrisis.