Quod Erat Demonstrandum ...

Gestimuleerd door de eerste uitgave van dit jaar van het onvolprezen Ons Voorgeslacht*1, heb ik de bewijsvoering rond mijn voorouder Fredericus Muwis tegen het licht gehouden. De 684e uitgave van genoemd blad is geheel gewijd aan 'bewijsvoering in de genealogie', een onderwerp dat niet bij iedereen in even hoog aanzien staat. Het voert (veel) te ver om hier gedetailleerd op dit onderwerp in te gaan maar één uitgangspunt wil ik toch wel noemen. In het 'woord vooraf' stelt de voorzitter, de heer A.H.G. Verouden, dat van bewijs eerst sprake kan zijn indien meerdere bronnen onafhankelijk van elkaar een conclusie kunnen onderbouwen. En dan nu mijn geval.

Alle dragers van de naam Miebies stammen af van de Fredericus Miebis die op 3 mei 1795 te Den Haag trouwde met Jacoba Betger. In de Nederduits Gereformeerde trouwinschrijving staat dat hij een jongeman is geboren te Cuerigen in het Luiksche.

Trouwregister Den Haag 3-5-1795, de kerk is niet bekend

De betekenis van de term 'in het Luiksche' is in de loop der tijden nogal aan verandering onderhevig geweest. Dat varieerde van de omgeving van de stad Luik tot en met het Prinsbisdom Luik, dat een aanzienlijk groter grondgebied bestrijkt. Uiteindelijk heb ik gevonden dat met Cuerigen waarschijnlijk het hedendaagse Kuringen bij Hasselt (B) wordt bedoeld. In vroeger tijden stond het ook bekend als Curange en Curinge. Dat was een mooie vondst maar is Fredericus Miebis daar ook te vinden?

In juli 1995 en juni 1996 ben ik naar het Rijksarchief aan de Bampslaan in het Limburgse Hasselt getogen. Het werd mij al snel duidelijk dat de naam Miebis in het naast Hasselt gelegen Kuringen niet voorkomt. Het voordeel van het bezoeken van een archief is dat je met daar aanwezigen kunt praten. Dat zijn vaak trouwe bezoekers die goed geïnformeerd zijn over de lokale omstandigheden. Eén van deze heren vertelde me dat de naam Fredericus nou niet bepaald een gebruikelijke is in Kuringen en Hasselt. Dus misschien zou een zoektocht naar die naam enige duidelijkheid geven.

Kuringen is een dorp dus het doorzoeken van de doopregisters is niet onoverkomelijk. Bovendien is er een uitgetikte versie beschikbaar: boek 81/2. Daarin duikt al snel een Fredricus op; het is ook de enige dopeling van die naam vanaf 19 september 1733. (Later heb ik ook voor die tijd gezocht maar geen plausibele kandidaat gevonden.)

Hij is de wettige zoon van Joannis Muwis en Anna Gertrudis Thijs, de doopdatum is 18 september 1760. Hij wordt vernoemd naar zijn peter/doopgetuige Fredricus Thijs, de naam van de vader is Muwis. Mmm, Muwis, Miebis..., het is niet onmogelijk, wissels van v en w naar b zijn niet ongewoon. Hij zou dan op 35-jarige leeftijd in Den Haag getrouwd zijn, qua leeftijd ook niet vreemd. Vreemd is wel dat van dit echtpaar Muwis/Thijs geen verdere kinderen te vinden zijn en hun huwelijk evenmin.

Men wijst mij er op dat er in die periode ook een volkstelling gehouden is in Schimpen, een deel van Kuringen. De telling dateert van 1762-1763. Daarin komt een Joannes Muwis voor samen met zijn vrouw (uxor) Gertrudis van Ardinnen. Op dat moment heeft dit echtpaar twee kinderen: Joannes en Fredrick. Joannes is 4 en Fredrick 2 jaar oud. Voor wat betreft Fredrick komt dat overeen met een doopdatum van 18 september 1760. Alleen, de familienamen van de moeders komen niet overeen, de voornamen deels wel.

Volkstelling Schimpen 1762/63

Dan maar op zoek naar het huwelijk van de ouders van Fredericus. Ook dat vind ik. Op 15 februari 1757 trouwen Joannes Muwis en Anna Gertrudis van Ardinnen.

Een huwelijk van Joannes met een Anna Gertrudis Thijs is niet te vinden. De Fredricus Thijs die getuige is bij de doop, blijkt een broer van de moeder van Anna Gertrudis van Ardinnen te zijn. Fredericus is mogelijk als tweede zoon vernoemd naar die oom maar vernoeming naar de overleden grootvader van Anna Gertrudis van Ardinnen is ook nog mogelijk.
Op grond van bovenstaande kan ik niet anders verzinnen dan dat de geestelijke zich bij de inschrijving van de doop van Fredericus verschreven heeft. Dit is mogelijk beïnvloed door het gegeven dat er wel een (getuige) Thijs aanwezig was.

Deze theorie wordt ondersteund door het nader bezien van de doopdata van de kinderen van het echtpaar Muwis/Van Ardinnen.

• Joannis, ged. Kuringen [B] op 11 jul 1758, ovl. Alken [B] op 1 feb 1819
• Marie Clementina, ged. Kuringen [B] op 4 dec 1763, ovl.  ald. op 15 nov 1808
• Nicolaus, ged. Kuringen [B] op 31 jul 1766, ovl.  ald. op 3 feb 1768
• Anna Elisabeth, ged. Kuringen [B] op 25 jan 1769, ovl.  ald. op 27 apr 1796
• Henricus, ged. Kuringen [B] op 22 mei 1771, ovl.  ald. op 11 nov 1842
• Marie Catharina, ged. Kuringen [B] op 6 jul 1776
• Petrus Joannis, ged. Kuringen [B] op 28 aug 1779, ovl.  ald. op 25 aug 1785

De doop van Fredricus op 18 september 1760 past daar prima tussen.

Op basis van de resultaten van deze zoektocht is mijn conclusie dat het aannemelijk is dat de Fredericus die in 1795 trouwt in Den Haag één en dezelfde is als de in 1760 in Kuringen gedoopte Fredricus. En de achternaam dan, zult u denken. Naar mijn mening is het niet ondenkbaar dat de naam Muwis in Den Haag voor een Haags oor uitgesproken door een Vlaamse Limburger, verstaan wordt als Miebis. Immers, de informatieoverdracht was veelal mondeling met alle "risico's" van dien.

Rest nog de vraag hoe Fredericus in Den Haag terecht is gekomen. Tot op heden heb ik daar maar één verklaring voor kunnen vinden. Op 27 oktober 1780 neemt een Fredr. Meewes afkomstig uit Curinge dienst als dragonder. Er wordt genoteerd dat hij boer is. Zijn leeftijd bij indienst treding is slecht leesbaar (19 jaar?) en hij is kennelijk niet getrouwd. Allemaal gegevens die in enigerlei mate ook van toepassing zijn op Fredricus Muwis.

NA Toegang 1.01.19 Inv. nr. 2023

Bij welk regiment zou Fredericus dan gediend kunnen hebben? Er zijn drie regimenten met dragonders die aanmerking komen nl. de cavalerie-regimenten CR672h, CR688b en CR693c. Al deze eenheden liggen op een bepaald moment in (de buurt van) Den Haag in garnizoen. Verder onderzoek, om dit wat meer precies uit te zoeken, moet nog gedaan worden.

Zijn de Haagse Fredericus Miebis en de Kuringse Fredricus Muwis nu één en dezelfde persoon? Als je bovenstaande "bewijsvoering" op z'n merites beschouwt, dan moet vastgesteld worden dat:

• de Haagse Fredericus Miebis uit Cuerigen in het Luiksche afkomstig is;
• op 18 september 1760 een Fredrick Muwis in Kuringen gedoopt is;
• de vader kinderen laat dopen in 1758, 1763 en latere jaren, waarvan de moeder als Anna Gertrudis van Ardinnen te boek staat;
• de vader een kind laat dopen in 1760 waarvan de moeder als Anna Gertrudis Thijs te boek staat;
• de vader voorkomt in de volkstelling van 1762/63 met twee kinderen, w.o. Fredricus van 2 jaar oud, en met zijn vrouw Gertrudis van Ardinnen; 
• de vader steeds Joannis Muwis heet;
• een Fred^s Meewes op 27 oktober 1780 voor 6 jaar dienst neemt als dragonder.

Voorts is het mogelijk dat de Vlaamse dragonder Muwis in Den Haag verzeild is geraakt en dat de naam aldaar verworden is tot Miebis.

Daarnaast is het aannemelijk dat Anna Gertrudis Thijs dezelfde persoon is als Anna Gertrudis van Ardinnen.

Mijn conclusie is dat het gelijkstellen van de personen Miebis en Muwis aannemelijk is maar dat hard bewijs ontbreekt.

In het eerder genoemde nummer van Ons Voorgeslacht wordt een verondersteld citaat van Thomas Mann aangehaald: wie van de analyse naar de synthese gaat, verlaat het terrein van de wetenschap en betreedt dat van het geloof. Ook in de genealogie moeten we er voor waken dat geloof niet tot wetenschap verheven wordt. Het 'wat te bewijzen was' (QED, zie titel) krijg je niet voor niets...

Al dan niet kritische op- en aanmerkingen zie ik graag tegemoet, hetzij via 'comments' hieronder of via e-mail patmiebies at gmail dot com.

<sup>*1 Met dank aan mevr. M. Vulsma-Kappers voor het inzien van OV.

Update: 26 maart 2017</sup>
Onder de titel "Quod erat demonstrandum: van Muwis naar Miebies, of niet?" is dit blog ook gepubliceerd in De Rode Leeuw 2016/4, het blad van de Koninklijke Vereniging  Familiekunde Vlaanderen - Prov. Limburg.

DTB/BMD register Kuringen (B)

St. Gertrudis
Kuringen (B)

For a summary in English please see after the Dutch text.
De man die ik beschouw als de stamvader van het Nederlandse geslacht Miebies, Fredericus Miebis, is afkomstig uit het Belgische Kuringen. Het ligt in Belgisch Limburg en is nu deel van  Hasselt. Hij is daar gedoopt als kind van mijn oudgrootvader* Joannis Muwis en Anna Gertrudis van Ardinnen. Dit echtpaar trouwde daar in de kerk van de Sint Gertrudis-parochie op 15 februari 1757. Die kerk staat er nog. De historie ervan gaat terug tot in de 15e eeuw. In de periode betrekkelijk kort na het huwelijk, heeft de kerk zijn huidige vorm gekregen. Dat was in de periode 1777-1790. 

St. Gertrudis
altar 1763

In de kerk is ook nog een altaar aanwezig dat dateert van 1763. Het geeft mij altijd toch wel een apart gevoel wanneer je je realiseert dat je verre voorouders dat zelfde altaar gezien en misschien wel aangeraakt hebben. Dat kan niet gezegd worden van de recent aangebrachte glasramen. Omdat ik een liefhebber van glas ben, en ik al twee keer eerder over glasramen (van de kathedraal te Blois) geblogd heb, helemaal onderaan een detail van één van de fraaie ramen van de St. Gertudiskerk.
Naast het altaar is er nog iets waardevols uit de kerk bewaard gebleven. Dat zijn de zogenoemde DTB-registers**. Daarin noteerde de pastoor de levenden, de doden en de verbintenissen. Al in 1995 heb ik die registers in het Rijksarchief in Hasselt in kunnen zien. Als ik me goed herinner waren dat de originelen! Hieronder het huwelijks register van 1757. Op 15 februari staat daar het huwelijk van mijn oudgrootvader genoteerd. 

The marriage of Joannis Muwis (~1713-†1795) and Anna Gertrudis 
van Ardinnen (~1733-†1782) on February 15, 1757

De Latijnse tekst in het register luidt als volgt:

Die 15 febrij facto uno banno, cum dispensa-
tione in duobus in Domino juncti suns
matrimonio joannes Muwis et Anna ger-
trudis van Ardinnen honeste personae
testibus Arnoldo Schepers, Laurentio Muwis
et pluribus alijs.

Mijn vertaling daarvan is:

Op [de dag] 15 februari [1757] zijn na één aankondiging, met dispensa-
tie van een tweede in de Heer verbonden
in het huwelijk Joannes Muwis en Anna Ger-
trudis van Ardinnen met eerzame personen
als getuigen Arnoldo Schepers, Laurentio Muwis
en meer anderen.

Zo ziet de voorloper van de burgerlijke stand er dus uit. Allemaal nauwgezet genoteerd door de pastoor van de Sint Gertrudis-parochie. Dat de Muwissen in Kuringen het Rooms Katholieke geloof aanhingen, wekt geen verbazing. Wel kan ik vaststellen dat dat geloof, na de komst van Fredericus Muwis/Miebis naar Den Haag, verdwenen is en op z'n best heeft plaats gemaakt voor protestantse stromingen.
Wat de relatie van getuige Arnoldo Schepers tot het bruidspaar is, weet ik niet. Hij zal wel de bruidsgetuige geweest zijn want Laurentio Muwis (~1737-†1813) was de jongere broer van Joannes. Een klein voorbehoud, bij de doop van deze Laurentio fungeerde ene Laurentius Mevis als peter. Dus die kan het ook geweest zijn maar van hem weet ik verder niets. De namen Muwis en Mevis werden doorelkaar gebruikt.

Summary of the Dutch text above
My early ancestors came from the village of Kuringen in Belgium. I am talking about the 18th century here. In those days probably the only church in the village was the RC Saint Gertrudis church. The history of this church goes back to the 15th century. On February 15, 1757 one of my ancestors got married there. "Shortly after", during the period between 1777 and 1790, the church was rebuilt. And that is still its present shape. Today's church altar goes back to 1763. So Joannes Muwis and Anna Gertrudis van Ardinnen, my 4th great grandparents, must have been aware of this altar. Maybe they even touched it. Funny thought! Pictures of both church and altar are shown above. Below is a photo of a part of a modern stained glass window which you can see in the church today.
Of course it is nice that the church is still here. But it is even nicer that the BMD-registers** have been saved as well. So we can see how the priest recorded their marriage on that 15th of February. In those days the clergy used Latin when writing a deed. The transcription of the marriage deed is shown underneath the picture above.
My translation is as follows:

On [this day] February 15 [1757] after a single announcement, with dispensa-
tion of a second one in the Lord connected 
in marriage Joannis Muwis and Anna Ger-
trudis van Ardinnen with honest people
as witnesses Arnoldo Schepers and Laurentio Muwis
and more others.

When I visited the Belgian Government Archives in Hasselt (B) in 1995, the archivist there was kind enough to show me the originals of the register with all the deeds in it. And I think that is quite special!

Part of a modern stained glass window
in the Kuringen St. Gertrudis church

* Een oudgrootvader gaat 7 generaties terug.
** Doop-, Trouw- en Begraafregisters/Birth, Marriage and Death registers

Photo credits (3)
St. Gertrudis ex Kerknet.be