Sepia Saturday 798 - Travelling cheap

Being a retired (cargo) airline man, images of aircraft usually have my attention. In my previous SS post, I was faced with the unfortunate circumstance that the float plane my wife and I flew on crashed in the Canadian Chukuni River almost 25 years later. As you might expect, I also took a quick look at the aircraft in this week's picture.

Looking at the G-AJUM, true aircraft lovers will no doubt see that this is an Auster J/1N Autocrat, the English successor of the American Taylorcraft. This single-engine aircraft was built in 1947. It must be a coincidence that this aircraft as well terminated its life violently. The plane crashed near Yeovil, Somerset, in the UK. The date was October 6, 1958; unfortunately, the two people on board did not survive.

The remains of the Auster on October 6, 1958, 1)

All this talk about plane crashes may leave the impression that air transport is a dangerous pastime. But believe me, I could fill more blogs with car incidents! However, describing the joys of travel by air, I would like to provide you with a few examples of some budget possibilities. Obviously, low cost goes together with limited travel arrangements. In this case, space for luggage is smaller than you might hope for.

A couple of days ago, one of our Dutch public radio stations published the news item mentioned below. It was the follow-up to an earlier message.

The translation is:

The body found in Abbenes field turns out to be male. 

How he ended up there remains unclear.

The body found on Thursday in a field in Abbenes is that of a man. 

Police confirmed this to regional broadcaster NH. 

Criminal foul play is ruled out.

An investigation is ongoing to determine whether the man was a stowaway 

who fell from the landing gear of an airplane. 

Abbenes is located on an approach path to Schiphol Airport.

The body was found by a farmer who was plowing his field.

Multiple scenarios

Immediately after the discovery, police reported that the body was 

in poor condition and that identification would take time. 

For example, fingerprints were missing.

How and when the man ended up in the field remains unclear.

The news item suggests that the body possibly fell in this field from the landing gear space of an incoming aircraft. Although my desire to travel increases at times, never, and I said never, would I consider travelling in a landing gear bay! To give you an impression of what that looks like, the photo below may be of help.

Boeing 747 landing gear with open gear space, 2)

As can be seen, there is a total of four of these gears on a B-747 3). During the flight, they disappear in the space overhead. Desperate people sometimes hide there, hoping to reach their desired destination. As you can imagine, there is very little space left in those gearboxes. And temperatures go as low as minus 60 degrees centigrade! However, for some people, this seems to be the only possibility to reach a better future.

In case you have never heard of this travel method, my son, using AI, gathered a couple of examples.

The Man Who Fell Into a London Garden (2019)

On a sunny afternoon in June 2019, a man was relaxing in his garden in Clapham, South London. He was lying on a deckchair, drink in hand — when, out of nowhere, a body plummeted from the sky, hitting the ground with a deafening thud and leaving a crater in the grass.

Police later confirmed that the man had hidden in the landing gear of a Kenya Airways Boeing 787 flying from Nairobi, an eight-hour journey through air temperatures of -50 °C and almost no oxygen. He must have been dead for hours before the landing gear doors opened.

The homeowner was physically unharmed but deeply shaken. “He fell literally a meter away from me,” he said. “If he’d landed just a little differently, I wouldn’t be here.”

The Fall Over Brussels (2015)

In July 2015, Brussels awoke to grim news. A young man — believed to be from Africa — had hidden in the landing gear of a flight from Kinshasa. During the approach to Zaventem Airport, the landing gear opened over the suburb of Wemmel, and his body fell into a garden below.

Belgian police were never able to identify him. He carried no documents, no ID — only the traces of a desperate attempt to reach a better life.

The Boy Who Survived (2014)

Amid the many tragedies, one story stands out as a miracle.

In April 2014, a 15-year-old boy from California hid in the landing gear of a Hawaiian Airlines Boeing 767 bound for Maui. The flight lasted more than five hours over the Pacific. When the plane landed, ground staff found the boy unconscious, hypothermic — but alive.

Doctors were astonished. He had survived temperatures near -60 °C and a near-total lack of oxygen. He later said he fainted shortly after takeoff and woke up only when the plane landed. His survival odds were estimated at less than one in a thousand — a story that made headlines around the world.

Los Angeles (1996)

A Nigerian man tried to reach the U.S. by stowing away in the landing gear of a DC-10. As the plane approached Los Angeles International Airport, the gear opened — and he fell. His body landed in a supermarket parking lot, in broad daylight.

Why It’s So Deadly

The landing gear bay may look large enough to crawl into, but it’s designed for machinery, not people. There’s no heat, no oxygen, and almost no room to move. At cruising altitudes of 10–12 kilometers, temperatures drop to -60 °C, and air pressure becomes so low that consciousness fades within minutes.

Even if someone manages to survive that, the landing gear doors open again during landing — and the stowaway simply falls out.

Since the 1940s, more than 120 such attempts have been documented worldwide. Fewer than 25 people have survived, most suffering severe frostbite or injuries.

These are the exciting AI travel opportunities. Although the 100% fare discount may be seducing, it does not excite my travel genes. But if you take a look at the Sepia Saturday contributions written by my literary colleagues, all of a sudden, you may want to visit your travel agent.

Notes

1) Source: https://airport-data.com/aircraft/photo/000584542.html
2) Source: https://www.instagram.com/p/CMgn6Fsg98R/

3) The take-off weight of a Boeing 747 is between 350 and 400 metric tons.

Sepia Saturday 790 - 1000 Island Air

This week's prompt shows Gladys & Charlie (?) taking a rest during a (dusty?) motorcycle trip. Somehow, the picture reminds me of Bonny & Clyde. But that may be my unbridled imagination. Apart from the people, the other element in this picture is 'transport' (or 'transportation' if you like). As a former airline employee, transportation played a significant role in my life, particularly since my activities primarily involved the forwarding of cargo. However, during many (mostly service) trips, I acted as a passenger as well. I flew on many different aircraft types, the oldest being the Lockheed Electra II (KLM), the Caravelle (AF), and the Vickers Vanguard (AC). Altogether, I spent close to 500,000 miles in the air. Some of these aircraft trigger special memories. One of those is the de Havilland Canada DHC-2 Beaver. What makes this aircraft special is that it is a float plane.

Two of our friends/colleagues were living in Belleville, ON, Canada. And in the fall of 2000, they invited us to visit them in Canada. So early October, my wife and I flew (on jump seats!) to Toronto and from there by car to Belleville, some 200 kilometres to the east. One of the (many) things they organised for us was a sightseeing flight over the St Lawrence and its many islands. It was going to be our first trip on a float plane, and I was looking forward to the experience! So we drove to Gananoque to meet with one Mr. Thomas Blackwell, President & CEO of 1000 Island Air. A little later, he also appeared to be the ticket clerk, the pilot, and the janitor of the airline.

Home base of 1000 Island Air

F.r.t.l. our friends the Haitsma's and we, before embarking
the DHC-2 Beaver with registration C-GBZH

Another 1000 Island Air Beaver (C-GEDL) is taking off

The 1000 Island Air Met-office
Weather conditions on Oct. 5, 2000

It was reassuring that our pilot added that the air was mostly smooth. And indeed, we hardly experienced any air pockets. The flight was very nice, and we had some beautiful views of the many islands, including splendid mansions built there. We also saw a couple of bridges. They served very well to identify afterwards where we had been.

The Canadian Thousand Islands Bridge - ON-137

The Thousand Islands Bridge on the US side - I-81

All in all, it was a very pleasant flight. In particular, taking off is quite an experience. I am used to take-offs from smooth, concrete surfaces, usually with speeds of close to 300 kilometres/hour. However, a float plane such as this one takes ages, it seems, before being airborne. And that is because the "ground speed" is far less than half that of conventional aircraft. Additionally, the surface is not as smooth as on a concrete runway.

After having made several other trips, a.o. to Algonquin Park, we returned to Amsterdam on October 8. The KLM B747-300 delivered us safe and sound at Schiphol Airport.

The end

Although I intended this post to end here, I was curious whether 1000 Island Air still existed. But the company seems to have disappeared, in thin air, so to speak. However, I did find something else, viz. the demise of my favorite aircraft. It appears that the de Havilland C-GBZH, the very same one we flew on, crashed in June last year.

The C-GBZH literally in Red Lake, ON, Canada, on June 16, 2024*

The crash report** reads:

"A float-equipped DHC-2 aircraft operated by Canadian Fly-in Fishing (Red Lake) Ltd. was departing the Chukuni River, ON, on a VFR flight to Thicketwood Lake, ON, with the pilot and four passengers.
The aircraft accelerated and lifted off as planned about halfway down the waterway (approximately 2500 feet downriver). As the aircraft gained airspeed to 80 mph, the pilot initiated a climb.
Once the climb was established at approximately 100 feet above water, the pilot reduced the engine power to 30 inches of manifold pressure at 2000 rpm. Along with this power change, the wing flaps were raised from the TAKEOFF position to the CLIMB position.
Shortly thereafter, the pilot noticed the aircraft descending, accompanied by a decrease in airspeed to 60 mph. The pilot pushed forward on the control wheel and simultaneously added full power in an attempt to regain airspeed.
The aircraft’s airspeed did not increase, and the pilot made a turn to the right, into the wind. At a height of approximately 80 feet above the water, the aircraft entered an aerodynamic stall, with a roll to the right. Aircraft control was lost and, at 0655, the aircraft collided with the shoreline in a nose-down, banked attitude. The aircraft came to rest on its left side, partially submerged in approximately 1.5 m of water, 5000 feet from the start of the take-off run."

At the time of the crash, there were five people on board, including the pilot. Unfortunately, one passenger did not survive the crash. 

The aircraft was built in 1963 and accumulated a total of 13,590.4 hours. Although the aircraft may seem old (61 years), it was properly maintained. Its age did not contribute to the cause of this crash. However, the maximum gross take-off weight was likely exceeded due to one passenger being significantly heavier than the average weight of the group to be carried that morning in June 2024. The group counted eight persons divided over two aircraft, with the overweight passenger being seated in the crashed aircraft. The loadsheet was calculated based on the average passenger weight...

Statisticians here say: the road to hell is paved with averages. And statisticians are always right, they say.

For more crashed memories, please visit my Sepia Saturday colleagues.

* Photo credit: NWOnewswatch.com

** Transportation Safety Board of Canada, Air Transportation Safety Investigation Report A24C0057 (released 05 June 2025). 

Sepia Saturday 782 - A street in IJmuiden

 

Just recently, I was reading a Dutch book about certain WW2 events. I am not going to discuss the book here, but the cover photo did attract my attention. It shows an almost deserted street, a couple of people, a lot of emptiness, snow, and two parked cars. In most books, there is some explanation about the cover photo on the inside. But not in this case. 

For one reason or another, the image intrigued me; it made a desolate impression. So I decided to try and find out more about it. It may be a coincidence, but in my view, there is a perfect match with this week's prompt: buildings, people, a street, and a couple of cars. But now, the cover photo.

Front cover 'The Velser Affair'

The title of the book refers to the name of a town/municipality in the province of North Holland. It is situated on the Dutch west coast, adjacent to the North Sea. So it will not be a wild guess to suspect that the photo was taken there. Let me first describe the things I see in this picture. But before I do that, the picture does not consist of the front only. It extends to both the spine and the back cover of the book.

The complete picture

A close look reveals details such as the words 'hotel restaurant' on the building to the left (near the A of Affaire) and 'pension' (boarding house) on the back cover, two cars of pre WW2 design, seemingly disappeared buildings on the left side of the street and there seems to be snow on the street and partially also on the sidewalk. The facade on the right, just below the eaves, has been decorated with a capital W. A magnifier reveals the registration on the licence plate: G-70647. It also looks like there are heaps of snow against the building at the end of the street (red arrow).

A closer look at the license plate and snow

Armed with this knowledge, I leafed through address books issued in the 20s and 30s of the previous century, looking for hotels in Velsen. I found most in IJmuiden, part of the municipality of Velsen. The site of the local historical society shows a number of old picture postcards. One of these cards portrays recognizable buildings.

Hotel Augusta in IJmuiden

Comparing the Augusta hotel building characteristics with the building on the cover, the similarities are evident. Also, W's on the opposite building are clearly visible. As can be seen on Google Street View, the building is still there.

Neptunusstraat corner Oranjestraat ex Google Street View

If you again compare the building characteristics, there can be no doubt, it is the hotel Augusta. The next question, of course, is, where does the cover photo come from? After consulting a number of image banks, that riddle is also solved. The regional archive of North Holland has the original in its collection.

The uncropped cover photo of the Oranjestraat (Orangestreet)

Usually, photographers do not permit their work to be modified. And that includes cropping. But according to the regional archive, the photographer is unknown 1). Therefore, the publisher apparently felt free to remove parts of the picture, both left and right. 

The archive dates this picture to be taken in 1945. And that is very well possible because the further side streets of the Oranjestraat, such as the Prins Hendrik- and the Kanaalstraat, have disappeared. Insofar as they were not sacrificed to create a field of fire for the German coastal defenses (Atlantic Wall), the houses in those streets were destroyed as a result of two Allied bombardments on March 26 and August 24, 1944. With so many German defenses, 'Fortress IJmuiden' was a popular target for the RAF. 

RAF aerial photo of IJmuiden, March 18, 1945 2)

The Oranjestraat area is in the red rectangle. The lighter area is where the bombarded houses were.

Assuming that indeed there is snow visible on the cover photo, the dating estimate can be more accurate. During the winter of 1945/46, there was hardly any snow in this part of the country. But a winter earlier, there was severe frost and serious snowfall in January 1945 (the Hunger Winter). In many places, it snowed for a long time; there is talk of 14 days with 40 cm of snow. If that is true for IJmuiden, then this photo must have been taken at the end of January, beginning of February 1945. And there is another reason why this picture may have been taken by the end of January.

As I mentioned earlier, the license plate of one of the cars can be deciphered. It is G-70647. The G indicates that the owner lives in North Holland. If this photo was indeed taken in early 1945, you can't help but wonder who would still be allowed to drive around in a car. It must be some notable. Fortunately, the regional archive has preserved the 'registers of registration certificates of motor vehicles'. And there we find the owner of this plate.

Jan Hendrik Emck, owner of the license plate G-70647

The registration is dated February 27, 1930. In those days, the plate number did not belong to a car but to an owner instead. So we can be certain that the car in the cover photo belongs to Mr. Emck. The address books mentioned earlier also reveal that Mr. Emck holds a high position in the provincial (state) electricity company. So he was important to the German occupation authorities. It is likely that, because of his position, he was allowed to drive a car.

Looking up the personal details of Jan Hendrik Emck, it appears that he was born on January 28, 1889. He passed away on November 5, 1945. So he died well before any snowfall, if any, during the winter of 1945/46. This fact also points to a possible date of the cover photo in January 1945. Fantasizing a little, we see Mr. Emck walking towards his car, returning from his birthday celebration in the hotel on January 28. Obviously, I don't know whether that holds true, but it certainly is a possibility!

The only thing left I am curious about is the make of the car. I am not a connoisseur, but also in this field there are specialists. They put my question on their site, and one of their members came up with the answer: it is a Ford Model 40, 1934. Personally, I think it is a beautiful design!

Ford Model 40, 1934 3)

Well, there may be more to tell about the cover photo - and there is! - but I challenge you to look for other discoveries on the site of Sepia Saturday first!

Notes

1) Source: Beeldbank Noord-Hollands Archief, 1098 - Beeldcollectie gemeente Velsen, inv.nr. 6687

2) Source: Een blik op bezet Nederland, luchtfoto's van de geallieerden, by G. Staal and R.P.G.A. Voskuil, blz. 22

3) Source: https://www.prewarcar.nl/552299-1934-ford-v8-model-40

Sepia Saturday 781 - Dating a photo

Harry Elk looks a bit sad or bored, but he is sitting at ease, as are the two people in the photo below. It is almost as if they are on display. But if you realize the length of shutter speeds in those days, people probably had to sit still for a considerable number of seconds. Shutter speeds of even 1/25th second were unheard of.

The two people with almost expressionless faces are two of my wife's ancestors. They are her paternal great-great-grandparents. Her name is Annechien Schroeder. She was born in Muntendam on August 25, 1839. Muntendam is situated in the Dutch northern province of Groningen. Today, Groningen is known -infamous is a better word- for the many relatively mild earthquakes caused by natural gas exploration.                                                                                                                       Her husband, Homme Venema, was born in Zuidlaren on September 21, 1838. Although it is in a different province (Drenthe), it is only miles away from Muntendam. They got married in nearby Veendam on December 28, 1861.

Annechien Schroeder and Homme Venema

The couple had nine children, of whom, surprisingly for those days, only two died before reaching the age of 5. Possibly, they inherited strong genes from their parents. Annechien reached the age of 80, and Homme, a proper Groningen name, surpassed her by two years.

I always find it rather difficult to estimate people's ages from these old photographs. But fortunately, two things may give a clue as to when this picture was made. The first time indicator is the dimensions of this so-called cabinet image. It measures 10.7 x 16.5 cms, which, according to an expert in these matters, Belgian Peter Eyckerman, is significant for the period between 1866 and 1914. Then, there is the name of the photographer at the bottom right-hand corner.

G. Folkerts Stadskanaal

In the Netherlands, we are blessed with the availability of a reference book showing most photographers born here in the 19th century.  Also, our Geert Folkerts is mentioned. He was born on August 11, 1875, and had a studio in Stadskanaal between 1900 and the day he died on July 4, 1916. So it is safe to say that Homme and Annechien went to the studio sometime during the 1900-1914 period. And that puts their age in the 61-75 years bracket.

We'll probably never know why they had their picture taken, but it could very well be because of a special occasion, such as the celebration of their 40-year marriage in 1901. A newspaper ad shows the married couple's gratitude for the interest shown by their community.

Source: Nieuwe Veendammer Courant, Dec. 28, 1901

We would like to express our sincere thanks 

for the many expressions of interest 

on the occasion of the 40th anniversary of our marriage.

Although I know very little about this couple's life, I know Homme was a farmhand. Certainly, in those days and in that part of the country, that was almost a guarantee for a poor life. The photograph radiates the life they led; there are no symbols of any wealth or social status.

Two years before their marriage, Homme was involved in a quarrel. He stabbed farmhand Hendrik van Dalen on the property of landowner Harmannus Bulle. He was prosecuted for his behaviour, and the verdict briefly summarizes the hearing.

"Considering that from the investigation at the court session of 16 November 1859, under the summons, it has been legally and convincingly established that the defendant, on Thursday 20 October 1859, on a field belonging to H. Bulle at Zuidlaarderveen, deliberately and violently assaulted Hendrik van Dalen, struck him, and wounded him with a knife."

"The deputy public prosecutor demands a custodial prison sentence of six months, a fine of 8 guilders, and the costs of the proceedings, recoverable using coercive detention."

"Administering justice in the name of the King,
the court sentences Homme Venema to a prison term of six weeks in a house of correction, to be served in solitary confinement, a monetary fine of eight guilders, and to pay the legal costs, assessed at the sum of ten guilders and 80.5 cents, with both the fine and costs, if necessary, to be recovered by coercive detention."

The sentence was published in a local newspaper.

Source: Provinciale Drentsche en Asser Courant, Nov. 24, 1859

To put the 8 guilder fine in perspective, a labourer's wages varied by the season. In summer, they made something like a guilder a day; during wintertime, it was less: approximately 60 guilder cents. So the fine amounted to over a week's income (in summer)! And obviously, there was no income while in prison for 6 weeks. At the time, Homme fortunately was still a bachelor.

The other thing that struck me was the difference between the prosecutor's demand - 6 months in prison - and the final verdict, 6 weeks. The documentation does not reveal why this is.

All in all, I feel we are lucky to know what our ancestors, born in the first half of the 19th century, looked like. For more discoveries, please see the Sepia Saturday site.

De foto van "de Velser Affaire"

De titel van dit "oorlogsboek" zou kunnen suggereren dat het gaat over een zaak van lokaal belang. Maar die schijn bedriegt; in de jaren na de oorlog hebben ook landelijke kranten vol gestaan over dit onderwerp. Zelfs in de zeventiger jaren speelde deze zaak weer op. Eén van de oorzaken van de vele polemieken rond deze affaire is de neiging om mensen in hokjes te willen plaatsen. In dit geval gaat het dan over de hokjes 'goed' en 'fout' tijdens de 2e wereldoorlog. Dit boek toont aan dat er nogal wat nuances zijn. Het gaat vaak over justitiële ambtenaren, die zich om een variëteit van redenen de eerste oorlogsjaren voegden naar wat de Duitse bezetter van hen eiste. Diezelfde mensen bleken in een later stadium deel uit te maken van de door de regering in Londen geïnstigeerde Binnenlandse Strijdkrachten terwijl ze na de oorlog ook nog op posities kwamen om anderen te be- en zelfs te veroordelen. Daar doorheen speelden veronderstelde complotten van al dan niet communistische verzetsmensen over geheime wapenopslagplaatsen. Die zouden bedoeld zijn om de Nederlandse samenleving na de oorlog om te vormen van een toch wat conservatief en confessioneel georganiseerd land in een socialistisch/ communistisch arbeidersparadijs. Tijdens de oorlog bestond al de nodige rivaliteit tussen diverse verzetsgroepen/organisaties die slechts met moeite tot samenwerking bereid gevonden werden. In de eerste jaren na de oorlog was dat al niet veel beter. Kort en goed, een intrigerend boek door historicus Bas von Benda-Beckmann die probeert om op basis van gedegen archiefonderzoek zoveel jaren na dato tot een beredeneerd oordeel over deze affaire te komen. Zeer interessant! Maar de inhoud van dit boek is niet het onderwerp van dit blog. Wat dan wel?

Ik werd eigenlijk getroffen door de omslagfoto die op mij een nogal desolate indruk maakte. Duidelijk een gehavend woongebied, maar waar precies? De ondertitel van het boek in aanmerking nemend, zal het wel een oorlogssituatie zijn. Het is niet ongebruikelijk dat een omslagfoto elders in een boek van enige toelichting wordt voorzien. Maar dat is hier achterwege gebleven. Dus vragen als wie de fotograaf is, wanneer en waar de foto is gemaakt en wat die auto daar doet, al die vragen blijven onbeantwoord. Dus daarom zelf maar op onderzoek gegaan.

De foto

Wat is er allemaal te zien op deze foto (die doorloopt op de rug en de achterkant van het boek)? Op de linker gevel zijn de woorden 'hotel restaurant' leesbaar en om de hoek (op de achtercover) ook het woord 'pension'. 

De hele foto met het woord 
'pension' zichtbaar

Er zijn kenmerkende details van gebouwen zoals de gemetselde letter W onder de dakrand van het gebouw rechts. Zeker aan de linkerkant van de straat, maar zo te zien ook rechts, lijkt de bebouwing onderbroken te zijn. En aan het eind van de straat is er iets van een toren zichtbaar. Er lijkt sneeuw op straat te liggen, een deel van de stoep links ziet er geveegd uit. En het kenteken van de auto is leesbaar: G-70647.

Om ergens te beginnen neem ik maar aan dat de foto enige binding heeft met de plaatsnaam in de titel van dit boek: Velsen. Daarom in oude adresboeken gezocht naar hotels in die plaats. Die zijn er maar voornamelijk in IJmuiden dat ook tot de gemeente Velsen blijkt te behoren. Daaronder hotel-pension Prins Bernhard aan het Willemsplein 1), hotel Nommer Eén in de Kanaalstraat en hotel-restaurant Augusta in de Oranjestraat. Vervolgens in beeldbanken gekeken of er ook afbeeldingen van deze hotels bestaan die herkenning kunnen bieden voor het hotel op het boekomslag. En ja hoor, bij de Historische Vereniging Velsen is het bingo. Daar vind ik onderstaande kaart.

Hotel Augusta in IJmuiden, begin 20e eeuw

Hoewel op deze kaart de tekst 'hotel-restaurant' nog ontbreekt zijn de decoraties boven de ramen en de gemetselde W op het gebouw aan de overkant duidelijk herkenbaar. En die herkenning is er nog steeds wanneer we het hedendaagse Google Streetview bekijken. In de geraadpleegde adresboeken staat dat het hotel gelegen is aan de Oranjestraat 28. 

Neptunusstraat...

...hoek Oranjestraat

Alle gebouwkenmerken zijn na meer dan 100 jaar nog steeds aanwezig. Zie b.v. de samenstelling van de halfronde raampartij boven het grote venster (Neptunusstraat). Ook het boorgat in de betonnen rand net boven straatniveau is op het achtercover zichtbaar. Dus geen twijfel dat hotel Augusta op de omslag van het boek is afgebeeld. Nu nog de foto zelf, waar kom die vandaan? Niet uit het Velsense archief maar regionale archieven hebben meestal ook wel een beeldbank. Zo ook het Noord-Hollands Archief (NHA) en daar trof ik onderstaande foto aan.

Het kruispunt Oranjestraat-Neptunusstraat (rechts: v/h Bloemstraat)

Voor het omslag heeft men de foto aan beide zijden wat "ingekort" waardoor het niet meer bestaande Café Spoorzicht uit beeld is verdwenen. Vaak zullen fotografen voor dit soort "verminkingen" geen toestemming geven. Maar op deze foto rusten geen auteursrechten omdat de fotograaf onbekend is 2). Het archief dateert de foto op 1945. Dat is heel goed mogelijk omdat de verderop gelegen zijstraten van de Oranjestraat, zoals de Prins Hendrik- en de Kanaalstraat, verdwenen zijn. Voor zover niet opgeofferd aan het creëren van schootsveld voor de Duitse kustverdediging (Atlantikwall) zijn de huizen in die straten verwoest als gevolg van twee geallieerde bombardementen op 26 maart en 24 augustus 1944. Met zoveel Duitse verdedigingswerken was 'Festung IJmuiden' een populair doel van de RAF.

De datering van de foto, 1945, is misschien nog wel iets te preciseren. Niet alleen op de voorgrond lijkt er nogal wat sneeuw te liggen, ook voor de gebouwen aan het eind van de Oranjestraat lijken grote hopen sneeuw aanwezig, zie de rode pijl in onderstaande uitsnede.

In de winter van 1945/46 is er nauwelijks sneeuw gevallen in Nederland, daar zijn tenminste geen rapporten over. Wel strenge vorst en serieuze sneeuwval in januari 1945 (hongerwinter). Op veel plaatsen heeft het langdurig gesneeuwd, er wordt gesproken van 14 dagen met wel 40 cm sneeuw. Als dat waar is voor IJmuiden, dan moet deze foto eind januari, begin februari 1945 gemaakt zijn. Er is nog een reden waarom deze foto begin 1945 genomen zou kunnen zijn. Maar daar kom ik nog op terug.

In de uitsnede is ook het kenteken van de auto goed leesbaar: G-70647. De G geeft aan dat de eigenaar in Noord-Holland woont. Als deze foto inderdaad begin 1945 is gemaakt, dan vraag je je onwillekeurig af wie er dan nog in een auto rond kan/mag rijden. Dat moet wel de een of andere notabele zijn. Gelukkig zijn in het NHA de 'registers van kentekenbewijzen van motorrijtuigen' bewaard gebleven.  

Kenteken G-70647 o.n.v. Jan Hendrik Emck
Dr. D. Bakkerlaan 74, Bloemendaal

De mensen

Wie is dan deze heer Emck die in oorlogstijd nog in een auto kon rondrijden? Zonder Duitse goedkeuring lijkt dat bijna niet mogelijk. Hij moet dan wel een zeer vitale functie hebben bekleed. En dat klopt.

Op 20 aug. 1920 wordt Ir. Jan Hendrick Emck ingeschreven in het bevolkingsregister van de gemeente Haarlemmermeer; zo ook zijn vrouw Alma Anna Bertha Hoffmann, Duitse van geboorte, en hun zoon. Vader staat als 'Directeur G.E.B.' 3) te boek. En die functie vervult hij in de Haarlemmermeer. In de pers wordt hij genoemd als de man die bepaalt waar transformatorhuisjes geplaatst moeten worden, die de bevolking enthousiast maakt voor het nemen van een huisaansluiting en die persoonlijk storingsklachten afhandelt (men belle telefoonnummer 59 in Hoofddorp). Wanneer hij op 27 febr. 1930 zijn auto koopt, woont hij in Bloemendaal; op enig moment daarna verhuist hij een paar kilometer noordwaarts, naar de Laurillardlaan 10 in Santpoort Zuid dat, zoals IJmuiden, ook tot de gemeente Velsen behoort. In Bloemendaal woont het gezin Emck in een fraaie twee-onder-één-kap woning. In Santpoort wordt het een vrijstaande woning.

Laurillardlaan 10, Santpoort-Zuid

Zeker de hele oorlogsperiode woont hij daar. Inmiddels is hij werkzaam bij het PEN, het Provinciaal Electriciteitsbedrijf Noord-Holland. Kennelijk maakt hij ook dienstreizen met een auto van de zaak. Op 10 maart 1941 rijdt hij in de Cornelis Krusemanstraat in Amsterdam een verkeerszuil omver, niet gezien. De politie constateert dat er geen drank in het spel is. De beschadigde auto heeft kenteken G-41956 en staat sinds 1 juni 1938 op naam van het PEN. Tot wanneer Emck de G-70647 in bezit heeft gehad, is niet bekend. In ieder geval lijkt de auto, wel tot aan het eind van de oorlog in het Velsense gebleven te zijn. [Zie update 22 juni 2025]

Terug naar de foto met de voor hotel Augusta geparkeerde auto. Mogelijk is de man die naar de auto toe loopt ir. Emck. Misschien heeft hij daar wel zijn 56e verjaardag gevierd want Jan Hendrik is op 28 januari 1889 (in Gorinchem) geboren. Dus dat zou zomaar kunnen. Maar het was natuurlijk wel in het hartje van de hongerwinter. Dus veel te eten of te drinken zal er in het hotel niet voorradig zijn geweest, tenzij het hotel op de één of andere manier een speciale positie had. En daar blijkt in een zeker opzicht wel sprake van geweest te zijn.

Zoals zoveel hotels had ook hotel Augusta zalen beschikbaar voor feesten en bijeenkomsten van verenigingen en bedrijven. Dat was, zeker in tijden dat het economisch allemaal wat minder ging, een mogelijkheid om wat extra omzet te genereren. In (lokale) kranten worden vaak aktiviteiten aangekondigd of wordt er verslag van gedaan. Zo ook in dit geval. De zoekterm 'hotel Augusta' onthult er vele maar de meest in het oog springende vergaderingen zijn die die georganiseerd werden door de N.S.B., veelal aangekondigd in 'Volk en Vaderland, weekblad der Nationaal-Socialistische Beweging in Nederland'. Met de wetenschap van nu (misschien ook wel van toen) zou je je kunnen afvragen of zo'n hoteleigenaar daar blij mee was. In dit geval is die vraag bevestigend te beantwoorden. Wanneer je de aanwezigheid van de N.S.B. als pluspuntje in je advertenties opvoert, dan is dat niet omdat je niks met die beweging op hebt.

Uit: Volk en Vaderland, 28-7-1934

Volgens schrijfster Conny Braam 4) werd in het hotel zelfs "de NSB opgericht". Ik neem aan dat zij de lokale kring (afdeling) bedoelt.

Was die eigenaar dan misschien N.S.B.-sympathisant? Dat is heel goed mogelijk maar zijn naam (M.J.H.H.) komt niet voor in het CABR 5). Maar een andere naam wel!

Bij zoeken naar informatie over Hotel Augusta vond ik niet alleen de naam van de huidige eigenaar maar ook die van de vorige. Zijn initialen zijn D.G. Begin 1927 heeft hij het hotel van de hand gedaan en is daarna een slijterij/wijnhandel begonnen in de Kanaalstraat in IJmuiden. Daarnaast maakte hij carrière in de N.S.B. In zijn functie van kringleider IJmuiden woonde hij ook propagandavergaderingen elders bij, in dit geval in 1935 als kringleider op Texel.

Uit: Texelsche Courant, 9-2-1935

Maar ook in IJmuiden was hij in 1934 al aktief, toen nog als groepsleider.

Uit: Volk en Vaderland, 7-4-1934

Het hotel speelde dus wel een rol in de lokale N.S.B., zeker voor de oorlog. Tijdens de oorlog zijn daar geen N.S.B.-bijeenkomsten meer, althans ze staan niet meer aangekondigd in de krant.

Terug naar ir. Jan Hendrik Emck. Heeft hij misschien een rol gespeeld in de IJmuidense N.S.B.? Dat lijkt niet het geval te zijn maar er zijn wel familieleden die na de oorlog onderwerp van onderzoek zijn geweest. Op de eerste plaats is dat zijn uit Duitsland afkomstige vrouw. De PRA 6) in Velsen heeft zich met haar bemoeid. Ook hun zoon heeft de justitiële authoriteiten bezig gehouden en wel de PRA's in Groningen en Velsen én de Procureur Fiscaal te Amsterdam 7). Jan Hendrik had nog een oudere broer die, samen met zijn vrouw is onderzocht door de PRA en de Proc. Fiscaal beide te Amsterdam. De vrouw prijkt ook op een door de PRA opgestelde ledenlijst van de Amsterdamse NSB. 

Overigens is ir. Emck kort na de oorlog op 5-11-1945 overleden. Dus als hij de chauffeur van de auto op de omslagfoto is geweest, en daarop misschien zelf is afgebeeld, dan is de foto vrijwel zeker tijdens de winter van 1944/45 gemaakt. Dit omdat de weinige sneeuw die in de winter van 1945/46 gevallen is, niet voor november 1945 op straat zal zijn beland, al helemaal niet in kustplaats IJmuiden.

De vraag

Samenvattend zou je kunnen zeggen dat de omslagfoto exemplarisch is voor het boek. Zowel rond het hotel als de veronderstelde eigenaar van de auto hangt een zekere N.S.B.-geur. Maar om er nou het labeltje 'goed' of 'fout' op te plakken, dat gaat wat ver. Niettemin vraag ik me af of de schrijver van het boek zich bewust is geweest van de zaken die rondom deze foto gespeeld hebben.

Update 13 juni 2025

Omdat ik ook nog nieuwsgierig ben naar het merk van de auto waarin ir. Emck reed, heb ik die vraag gesteld bij Conam, de Contactgroep Auto en Motorrijwiel Historie. Hun webmaster, Rutger Booy, was zo vriendelijk mijn vraag op hun site te plaatsen. Dus wie een idee heeft...

Update 22 juni 2025

Hierboven schreef ik: "Tot wanneer Emck de G-70647 in bezit heeft gehad, is niet bekend. In ieder geval lijkt de auto, wel tot aan het eind van de oorlog in het Velsense gebleven te zijn."

Deze uitspraak berust op de veronderstelling dat het kenteken bij de auto hoort. Maar dat was in die tijd nog niet zo, het kenteken hoorde bij de eigenaar van de auto. Dus wanneer hij een nieuwe auto zou hebben aangeschaft, dan wordt daarop het "oude" kenteken aangebracht. M.a.w. het is niet duidelijk of ir. Emck deze auto gelijk met het kenteken in 1930 heeft aangeschaft. Wel duidelijk is dat de auto op de foto aan Emck toebehoorde. En daarmee wordt ook mijn vermoeden dat Emck op de foto naar de auto toeloopt, iets waarschijnlijker. Met dank aan Rutger Booy!

Update 26 juni 2025

De auto van ir. Emck is nu door een Conam-kenner geïdentificeerd, het is een Ford model 40 bouwjaar 1934. Hieronder een (duidelijker) afbeelding van deze Ford. Wederom met dank aan Rutger en de mensen van Conam!

Ford model 40, 1934
Bron: https://www.prewarcar.nl/552299-1934-ford-v8-model-40

Noten 

1) Kort voor de oorlog heette het hotel nog 'Prins Bernhard' maar dat was kennelijk niet naar de zin van de bezetter. Daarom werd het hotel al snel getooid met de naam van de eigenaar. En werd de logiesprijs verhoogd ;-)

Overigens merkwaardig dat een naam als de Oranjestraat wel de hele oorlog mocht blijven bestaan.

2) Beeldbank Noord-Hollands Archief, 1098 - Beeldcollectie gemeente Velsen, inv.nr. 6687 

3) Gemeentelijk Electrisch Bedrijf

4) Prov. Zeeuwse Courant 8-11-2002

5) Het Nationaal Archief heeft een lijst met namen gepubliceerd van mensen waarvan in het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging een dossier bestaat. Let wel: het bestaan van zo'n dossier zegt niets over verwijtbaar gedrag van betrokkene.

6) Politieke Recherche Afdeling, de opvolger van de POD, de Politieke Opsporingsdienst.

7) De Procureur Fiscaal te Amsterdam was mr. N.J.G. Sikkel, één van de hoofdpersonen in dit boek.

Sepia Saturday 777 - The radio

 

A little over 10 years ago, I wrote a blog so appropriate to this week's prompt that I cannot resist referring to that post again. Please click the link below to discover the truth about the birth of the BBC ;-) https://patmcast.blogspot.com/2014/11/why-bbc-came-into-being.html.

For more revelations, please see the Sepia Saturday site.

Sepia Saturday 771 - Cameras

The prompt of this week reminded me of my early photographic equipment. I remember a simple mirror reflex camera and a movie camera to record our kids' first steps. Since I do not remember discarding them, I started a search in several dark places. And yes, finally, I discovered the subjects of my search among the contents of a dusty cardboard box! It almost brought tears to my eyes. I had not seen them for years. These two cameras recorded our early family life. I am talking about the sixties. In those days, slides were popular, possibly because prints were more expensive? But before slides came into fashion, all our prints were in black and white. Developing those was not my cup of tea. I delivered the film to a nearby camera shop, which then forwarded it to a lab. And then, after waiting a week or so, the prints were ready to be picked up. Finally, you could see the result of your creativity. 

Exa IIb

Apart from an Agfa Clack (or was it the Agfa Box?), this Exa II b was my first 'real' camera. It was intended for 35 mm roll film with 24 or 36 exposures. It was manufactured by Ihagee in Dresden, which is situated in the former DDR (East Germany).  The lenses were interchangeable. Mine was a Jena 1:2,8 lens.

Exa II b with 50 mm Jena lens

At the time, this camera was also exported to the USA. Those models were engraved with the text 'Soviet occupied Germany'. Some habits never change...

I forgot what I paid for my Exa camera. But I do remember the price of the movie camera. It was $ 16,99! The camera was a Japanese product by the name of Hymart. I bought it in a small shop on Broadway, N.Y., during my second service trip for KLM to the USA, early October 1969.

Hymart Super 8 movie camera

I remember the main reason I bought this camera was because of the pistol grip. So the design was fine, but I also recollect that at the time, I experienced the purchase of film as rather expensive. 

Inside my Japanese Hymart

If my memory serves me right, a Kodak Super 8 film pack cost about 50% more than a 36-exposure slide film, also Kodak. But seeing the kids moving on a screen was priceless! 

The difference between these two analog cameras and their today's digital counterparts, is enormous! And I am not talking about making calls with your camera. Nobody thinks twice about that. But if you compare the performance of the lenses, especially in circumstances with bad or no light at all, there is a difference of night and day (no pun intended). 

In any case, I am glad I did not discard both oldies. Maybe, one day, my great-grandchildren will find the box with these two cameras and wonder what they are.

For more wonderful finds, please check the Sepia Saturday site.