Een toepasseLIJKE naam

Op 1 mei a.s. is het 150 jaar geleden dat Castricum door een spoorlijn met de rest van de wereld verbonden werd. De trein, toen nog stoomtram geheten, ging noordwaarts via Heiloo naar Alkmaar en zuidwaarts via het al langer van spoor voorziene Uitgeest, naar o.m. Haarlem. Het H.IJ.S.M.-spoor werd niet alleen voor het vervoer van personen gebruikt maar ook van duinzand. Zo gingen in 1892 ruim 480 treinen met 130.000 m³ zand naar de nieuw aan te leggen begraafplaats St. Barbara in Amsterdam. ’t Is een wonder dat er überhaupt nog duinen in deze streken zijn.

In de ochtend van 15 juli 1879 wordt in Haarlem een zandtrein uit Castricum verwacht. Gewoontegetrouw inspecteert de spoorwegbeambte van dienst het traject en stoot daarbij nabij het buitengoed Hartenlust op het toegetakelde lijk van een man die later de, althans één van de, lokale veldwachters blijkt te zijn. Naast het stoffelijk overschot liggen een paar zakken met kuikens en groenten hetgeen zou moeten duiden op een dader uit het gilde der stropers. De diepe wonden aan hals en hoofd, zo constateert het journaille, zijn veroorzaakt door ‘stompsnijdende werktuigen’ die later blijken te bestaan uit een niet minder dodelijk knipmes.  

Al snel valt de verdenking op de stroper Willem Joosten (39), tapper en tuinman uit Haarlem. Uiteraard ontkent hij alles maar getuigenverklaringen, o.a. van zijn vrouw (sic), brengen hem er toe te bekennen. Ook zijn broer wordt als waarschijnlijk medeplichtige gearresteerd. Van deze laatste wordt tijdens het verdere onderzoek niets meer vernomen. Wel wordt door Justitie nog huiszoeking gedaan in o.m. Castricum. Het waarom daarvan en bij wie blijft ongenoemd, ruimte dus voor een beetje speurwerk.

Het bevolkingsregister van Castricum met zoon Johannes en vader Willem
Joosten in de 80-er jaren van de 19e eeuw

Wilhelmus Mattheus [roepnaam: Willem] Joosten, geboren te Velsen op 25 januari 1840, is de zoon van Willem en Catharina Alders. Naar blijkt is vader Willem op 16 januari 1894 op 86-jarige leeftijd[1] overleden in ... Castricum. Is hij dan de man bij wie huiszoeking is gedaan? In het bevolkingsregister van die plaats komt hij een paar keer voor. Hij woont in de Duinderbuurt (Bakkum) op nr. C N320 en 321 en mogelijk ook in de Oosterbuurt N298. Waarschijnlijk is hij niet het onderwerp van onderzoek want in Castricum blijkt ook een oudere broer van de dader te wonen. Het is Johannes Joosten (Velsen, 22 oktober 1838). Hij woont op dezelfde adressen als zijn vader. Is hij dan de eerder vermelde gearresteerde broer? Waarschijnlijk wel, hij is de enige broer die hier in Castricum woont. In ieder geval blijft zijn rol onduidelijk.

Akte van overlijden van Willem Joosten
Strafgevangenis van Leeuwarden 2-2-1885

Op 24 februari 1880 staat Willem voor het Gerechtshof in Amsterdam om zich te verantwoorden voor een uit de hand gelopen diefstal van groente en een paar kuikens. Joosten heeft bekend dat er een worsteling is ontstaan waarbij hij zijn mes heeft gebruikt met het fatale gevolg. Daarom eist de Officier van Justitie 25 jaar tuchthuisstraf wegens doodslag. Joosten wordt een week later veroordeeld tot 20 jaar. Hij zal zijn straf niet uitzitten, op 2 februari 1885 overlijdt Willem, 45 jaar oud, in de strafgevangenis te Leeuwarden.

Of de weduwe van de veldwachter en haar drie kinderen tevreden zijn met het vonnis, we weten het niet. Misschien hebben ze wel eens gedacht of dingen niet anders zouden zijn gelopen wanneer hun vader een minder toepasselijke familienaam had gehad: Abraham van der Lijke...

En zo heeft Castricum een rol(letje) gespeeld in een drama dat zich bijna 138 jaar geleden op slechts 22 km naar het zuiden voltrokken heeft.

PS Een tragisch maar opmerkelijk detail is nog te zien in het overlijdensregister van de burgerlijke stand van Bloemendaal. Op de bladzijde waarop zijn eigen akte van overlijden [d.d. 16-7-1879] staat, heeft Abraham van der Lijke op 12-7-1879 zelf nog het overlijden van een ander persoon aangegeven.

---

[1] De leeftijd is waarschijnlijk fout genoteerd in de akte van overlijden, Willem is volgens het BR Castricum geboren op 13 september 1806 en zou dus 87 jaar oud geworden zijn.