Inktvraat/Ink corrosion

Voor de Nederlandse tekst, zie onder de Engelse tekst.

In case you believe that ink corrosion only happens in archives, you are wrong. Any document written prior to the early twenties of the previous century qualifies. That is if it is written using  iron gall ink. The problem with this type of ink is that it consists of a liquid (wine or water), gum arabic, vitriol and tannin (mostly from nutgalls). It is not very useful to explain the whole process here but the older a documents gets, the more ink components are being absorbed by the paper surrounding the letters. Ultimately, the result is that there are literally holes in the text, and later also around the text. Goodbye document!

Now let's consider the genealogist who is trying to handle the precious letters of his grandfather as cautious as he can. In this (<) illustration I have used a letter written on 4-20-1900. You may think that some of these letters have been affected by spilled water or something. Unfortunately that is not the case, it is ink corrosion. Eventually it will destroy this letter. The question is what ‘eventually’ means in this context. Do you have to start worrying now or do you have some time left to take measures.

Obviously archives have similar problems and worse! A number of Dutch government institutions concerned with paper preservation, developed a method to give you an idea how a certain document will look like 100 years from now. It is possible to work with two variables. The first is humidity and the second the way the document is handled (bending, folding). The latter will hardly be applicable to documents in private archives.

The attractive element of this method is that you can apply these variables to your own documents and subsequently see what the result is on your own computer.

When applying this forecast to the part letter shown above the following results emerge.

·        A. the condition in 100 years time stored under good humidity conditions (<70% RH)

·        B. in 100 years time with frequent handling, folding and bending

·        C. in 100 years time stored under poor humidity conditions (>70% RH)

·        D. B. and C. combined

B: frequent handling

A: humidity <70%

D: frequent handling, >70%

C: humidity >70%

As I said, these situations are a projection of how my letter will look like in 100 years. The difference between the original and situation A is not too significant but the influence of a relatively high humidity (A vs C) is clear. Situation B already shows the first tiny white spots (holes). D is really serious.

Is restauration possible? The answer is yes but it is a costly affair. You can always ask a local archive.

In case your documents are in the danger zone, make a high resolution scan! And see to it that humidity in your storage is below 60% RH.

You can test scans of your own documents here. The site is in English except for a few words. ‘Bestand kiezen’ means ‘Select file’. If you go for option D the other options will be shown as well.

More info about this subject on The Iron Gall Ink Website.

---

Note: RH means relative humidity

Voor degenen die denken dat het verschijnsel inktvraat iets is dat alleen bij archieven voorkomt, en dan nog alleen bij documenten van honderden jaren oud, is er slecht nieuws. Tot nog niet zo vreselijk lang geleden, het begin van de 20^e eeuw, werd zogenoemde ijzer/gallus-inkt nog volop gebruikt. Die inkten kenmerken zich doordat zij vier grondstoffen bevatten t.w. een vloeistof (wijn of water), arabische gom, vitriool en tannine (meestal uit galnoten). Het voert hier wat ver om het hele proces gedetailleerd uit te leggen maar het komt er op neer dat naarmate het geschrevene ouder wordt, bepaalde inktcomponenten meer door het papier worden opgenomen. Sommige delen blijven vlak bij de inkt c.q. de letters, andere zaken kennen weer een wat grotere verspreiding (elders op het papier). Uiteindelijk is het resultaat dat er letterlijk gaten vallen in de tekst en later ook om de tekst heen. Dag document!

Nu even terug naar de genealoog die zuinig is op brieven van bv. zijn grootouders of van een dierbaar familielid. Hierboven een voorbeeld (uit eigen verzameling) uit 1900 dat er naar mijn mening al wat verdacht uitziet. U zou kunnen denken dat sommige letters door het morsen van wat water enigszins uitgevloeid zin. Helaas, dat is niet de oorzaak.

Hoewel inktvraat niet besmettelijk is, is het voor aangetaste documenten op den duur wel fataal. De vraag is dan wat ‘op den duur’ in dit verband betekent. Moet u zich daar nu al zorgen om maken of is uitstel van maatregelen mogelijk?

Archieven stellen zich die vraag ook, al was het alleen maar omdat fondsen ontbreken om alles nu al te laten behandelen. Daarom is over die tijdsvraag ook nagedacht door instanties als de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, het Nationaal Archief en de Koninklijke Bibliotheek. Het resultaat is dat men een methode heeft ontwikkeld die, letterlijk, inzichtelijk maakt wat de effecten van inktvraat voor een bepaald document over 100 jaar zullen zijn, gegeven bepaalde omstandigheden. U kunt bij die methode twee variabelen aangeven n.l. een hoge luchtvochtigheid van de opslagomgeving (>70%) en de mate waarin een document al dan niet veelvuldig wordt gevouwen of gebogen. (In een privé-omgeving zal van dit laatste nauwelijks sprake zijn.) Het effect van beide variablen kan ook gecombineerd worden weergegeven. Het leuke van de methode is dat u die effecten op uw eigen documenten kunt projecteren en vervolgens van achter uw pc kunt aanschouwen.

Om u een indruk te geven van wat u dan te zien krijgt, hierna afbeeldingen van bovenstaand briefdeel waarbij A. de situatie over 100 jaar met een acceptabele luchtvochtigheid (<70%), B. over 100 jaar met veel vouwen en buigen, C. over 100 jaar met een te hoge luchtvochtigheid (>70%) en D. een combinatie van B. en C.

Situatie A: luchtvochtigheid <70%

Situatie B: vouwen en buigen

Situatie D: vouwen, buigen, >70%

Situatie C: luchtvochtigheid >70%

Zoals gezegd, alle situaties zijn die over 100 jaar van nu. Het verschil tussen het origineel op de vorige bladzijde en situatie A is nog niet zeer opvallend, maar de invloed van een te hoge luchtvochtigheid (A vs C) is duidelijk. Bij situatie B geven de al zichtbare witte vlekjes de eerste gaten in het papier weer. Bij situatie D heeft het verval eerst goed ingezet.

Tot slot, zijn er maatregelen tegen inkvraat denkbaar? Jawel, maar die zijn erg kostbaar en dus niet de meest aangewezen methoden voor particulieren. Indien uw documenten zich in de gevarenzone bevinden, maak er in ieder geval een goede scan van! De meeste printers geven tegenwoordig goede scanresultaten. Zorg daarnaast voor een luchtvochtigheid in uw opslag die onder de 60% ligt. Voor advies wende men zich tot een archief.

Uw eigen documenten kunt u als volgt hier testen.

Maak daarvoor een scan van beide zijden van het document en voer die in via ‘Bestand kiezen’. Geef het jaar aan waarin het document tot stand gekomen is bij ‘Object year’.  Kies uit scenario A, B, C of D; keuze voor D geeft ook voorbeelden van de drie andere situaties. Meer informatie (in het Engels) over dit onderwerp vindt u op de Iron Gall Ink Website. 

Deze blogpost is geschreven n.a.v. een artikel in het tijdschrift van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, jg 2014, nr. 1, pag. 22. Het wordt ook gepubliceerd in Amstelland, het periodiek van de Nederlandse Genealogische Vereniging, afd. Amsterdam e.o., nr. 94, maart/mei 2014, pag. 33.