The case of Missing Maria and a Missing T

For the English text please scroll down.

In Amerikaanse genealogische kringen, en misschien in Engelse ook wel, heet een genealogisch probleem waarvoor ondanks vaak jaren zoeken, geen oplossing te vinden is, een brick wall. Elke genealoog heeft er wel een paar. Eén van de mijne is om eindelijk eens wat meer duidelijkheid te krijgen over de herkomst van één van de betovergrootvaders van onze jongste kleinzoon Tobias Hendrik Miebies. Ik schreef al eerder over hem en zijn moeder.

Frans Schulze
(private coll. Mrs. Stam-Schulze)

Zijn naam is Frans Schulze (geb. 4-4-1880, overl. 9-10-1952, beide in Amsterdam). Hij is de natuurlijke zoon van Maria Johanna Francisca Schulze en de vraag is nog steeds, wie is zij en waar is ze gebleven? Ter verhoging van de geheimzinnigheid wordt in de geboorteakte aangetekend dat zij woonachtig is Samarang, een gebruikelijke benaming van Semarang op Java. De hiernaast afgedrukte foto van Frans wekt de suggestie dat hij (ook) Indisch bloed heeft.

Om uit te vinden wie Maria is, waar zij vandaan komt en waar ze gebleven is, kunnen veel bronnen geraadpleegd worden. In eerste instantie heb ik Indische bronnen geraadpleegd waaronder de befaamde Regeringsalmanak en het blad De Indische Navorscher. Mannen met de naam Schulze komen wel voor maar een koppeling met Maria is niet te maken. Dan (o.a.) de scheepstijdingen in oude kranten doorzocht (Delpher) want ze moet toch vanuit Indië hier naar toe gekomen zijn. Ook WieWasWie brengt geen soelaas. Nu zijn van de naam Schulze wel een paar varianten te bedenken maar het gegeven dat Maria drie voornamen heeft, kan wel  nuttig zijn bij het doen van verder onderzoek.

Het echtpaar Box/Scheeffer

Frans Schulze (geb. 4-4-1880) wordt geboren op het adres Marnixstraat 100, Amsterdam. Daar woont het echtpaar Gerrit Box/Hendrika Scheeffer. In het bevolkingsregister wordt ook Frans op dit adres genoemd met de toevoeging ‘pleegkind/-zoon’. Hij woont daar sinds zijn geboorte want zijn moeder is dan al uit beeld. Er moet dus wel een bijzondere relatie zijn tussen de familie Box/Scheeffer enerzijds en Frans Schulze anderzijds. En niet alleen omdat het echtpaar Frans in huis neemt. Wanneer Frans in Bussum wordt begraven (14-10-1952), wordt hij te ruste gelegd in het graf van zijn pleegmoeder die daar al sinds (kort na) 10-8-1904 ligt. Bijzonder? Of is er misschien iets anders aan de hand?

Family tombstone with a.o. Hendrika Box-Scheeffer
and Frans Schulze

Een veronderstelling zou kunnen zijn dat er een familieband is tussen één van de echtelieden en Frans. Echter, zoeken naar een relatie Box/Schulze of Scheeffer/Schulze levert alweer niets op.

Al met al ben ik al een jaar of acht met tussenpozen op zoek naar helderheid.

Rotterdam

Nederlandse archieven hebben de gelukkige hebbelijkheid om steeds meer informatie digitaal beschikbaar te stellen. Het loont dus de moeite om zo af en toe je brick walls tegen het archivale licht te houden om te zien of nieuwe gegevens je weer een stapje op weg kunnen helpen. Zo keek ik recent op archieven.nl, een site die aanzienlijk breder van opzet is dan WieWasWie. Omdat ook in de 19^e eeuw verschrijvingen van familienamen niet ongewoon zijn, liet ik de naar mijn idee niet veel voorkomende combinatie van voornamen, Maria Johanna Francisca, los op de database van archieven.nl. Het voordeel daarvan is dat ook eenmalige verschrijvingen in de achternaam dan naar voren komen. Dat leverde toch nog 3495 hits op. Die kan je gaan doorzoeken maar wanneer je de achternaam als volgt toevoegt: S*, dan houd je er nog maar 275 over. Na het alfabetisch sorteren van de voornamen kom je als enige kandidaat op blz. 2 een Maria Johanna Francisca Schultze (met een t in de naam) tegen. Zij is in het Rotterdamse alleenstaandenregister opgenomen. Daar staat dat ze op 1-10-1865 geboren is in Palembang, een stad op Zuid Sumatra.

Als dit “mijn” Maria is, zou het wel betekenen dat ze nog maar 14 jaar oud was toen ze haar zoon Frans kreeg. Erg jong, maar het kan. En Schultze kan met mondelinge communicatie gemakkelijk Schulze worden. Betekenisvoller is misschien wel dat beide Maria’s een Indische connectie lijken te hebben.

In het register staat aangetekend dat ze op 5-10-1887 is ingeschreven in Rotterdam en op 30-11-1889 weer weggaat, nu naar Heijthuijsen. Ze wordt in Rotterdam ambtshalve uitgeschreven. Dus of ze helemaal vrijwillig gaat, is maar de vraag. In Rotterdam woont ze in de Hoogstraat 305 bij ene Bièvre; haar beroep is winkeljuffrouw. Verder geen gegevens.

Wat doet iemand vertrekken naar Heijthuijsen?

Heijthuijsen is een dorpje in de buurt van Roermond. Het verdiende indertijd zijn meer dan lokale bekendheid met het gegeven dat er in de 18^e/19^e eeuw twee gestichten huisden. Daar werden halve en hele wezen opgevangen en misschien ook wel kleine crimineeltjes. Het zou mij niet verbazen indien ook jonge ongehuwde moeders daar naartoe gestuurd werden. Die gestichten zijn het St. Elisabeth en De Heibloem. Zowel de bevolkingsregisters van het dorp als de naamlijsten van de gestichten zijn beschikbaar via het onvolprezen zoekakten.nl. Alle daarvoor in aanmerking komende films heb ik doorgenomen maar Maria blijft spoorloos. Helaas zijn de naamlijsten van de gestichten nou juist voor het jaar dat Maria daar waarschijnlijk is aangekomen -1889- minder dan compleet. Dus helaas geen uitsluitsel over het verblijf van Maria daar.

Familiebanden

Nu duidelijk is dat Maria mogelijk geen Schulze heet maar Schultze, is het ook weer tijd om de banden die er zijn tussen de het echtpaar Box/Scheeffer, de pleegouders van Frans, en de al eerder gevonden moeder van Hendrika Scheeffer nog eens na te gaan. Zij blijkt Catharina Josephina Schultze te heten! Enig verder spitten levert de onderstaande fragment-parenteel op. Bij IIb.1 staat het echtpaar Box/Scheeffer.

Generatie I

I.                    Johan Hendrik Schultze, ovl. voor 21 feb 1839, tr. met Maria Francisca Cobbenratte,      ook: Coppenrath, ovl. voor 21 feb 1839.

                      Uit dit huwelijk 3 kinderen:

1.                  Frederik Ferdinand, geb. circa 1797, ovl. (ong. 56 jaar oud) te Maastricht op 29 jan 1853, volgt IIa

2.                  Catharina Josephina, geb. circa 1803, ovl. (ong. 64 jaar oud) te Deventer op 14 nov 1867, volgt IIb

3.                  Adolph Stanislaus, geb. verm. Munster op 10 nov 1806, ovl. (77 jaar oud) te Princenhage op 11 nov 1883, tr. met Maria Roberdina Catharina Reeder te Banka ([N.O.I.] in 1834, ovl. te Princenhage op 13 mrt 1887. Uit dit huwelijk geen kinderen bekend.

                      Noot: Er is lichte twijfel of de eerste zoon wel een zoon van dit echtpaar is. Bij zijn overlijden worden zijn ouders vermeld als Hendrik Schultze en Maria Francisca Coppenrath.

Generatie II

IIa.                Frederik Ferdinand Schultze, zn. van Johan Hendrik Schultze (I) en Maria Francisca Cobbenratte, geb. Ruthen (D) circa 1797, gepensioneerd kolonel Oost Indisch Leger, ovl. (ong. 56 jaar oud) te Maastricht op 29 jan 1853, tr. met Johanna Adriana Kerckhoffs, geb. te Alkmaar op 3 jun 1806, ovl. (80 jaar oud) te Maastricht op 10 mrt 1887.

                      Uit dit huwelijk 6 kinderen waarvan:

1.                  Wilhelmina Friderica Maria Johanna, geb. te Semarang [N.O.I.] op 17 apr 1843, ovl. (46 jaar oud) te Maastricht op 20 feb 1890. Zij is ongehuwd.

2.                  August Frederik Adriaan, geb. te Weltevreden [N.O.I.] op 6 jan 1845, 2e luitenant, ovl. (76 jaar oud) te Nijmegen op 1 dec 1921, tr. (resp. 29 en ong. 18 jaar oud) te Maastricht op 17 sep 1874 met Ida Henrietta van Prehn ook: van Pretin, geb. te Brummen circa 1856, ovl. (ong. 73 jaar oud) te Nijmegen op 7 jun 1929. Uit dit huwelijk geen kinderen bekend.

IIb.                Catharina Josephina ook: Josepha Schultze, dr. van Johan Hendrik Schultze (I) en Maria Francisca Cobbenratte, geb. Munster (D) circa 1803, ovl. (ong. 64 jaar oud) te Deventer op 14 nov 1867, tr. (resp. ong. 36 en ong. 34 jaar oud) te Deventer op 21 feb 1839 met Hendrikus Martinus Scheeffer, geb. Texel circa 1805, meester-schilder.

                      Uit dit huwelijk 3 dochters:

1.                  Hendrika, geb. te Deventer op 5 mei 1840, ovl. (64 jaar oud) te Bussum op 10 aug 1904, tr. (resp. 36 en ong. 48 jaar oud) te Amsterdam op 19 apr 1877 met Gerrit Box, zn. van Gerret Box en Maria Catriena Smit, geb. te Amsterdam circa 1829, koopman, ovl. (ong. 58 jaar oud) te Amsterdam op 5 jul 1887. Uit dit huwelijk geen kinderen.

2.                  Maria Francisca Louisa, geb. te Deventer circa 1842, ovl. (ong. 5 jaar oud) te Deventer op 31 aug 1847.

3.                  Catharina Josephina, geb. te Deventer op 26 jan 1844.

  

Mijn hoop was er natuurlijk op gevestigd ook Maria in deze opstelling tegen te komen maar helaas, dat is niet het geval. Niettemin zijn er wel aanknopingspunten. Maria’s doopnamen zijn Maria Johanna Francisca. (Eerste) kinderen worden dikwijls vernoemd naar de grootouders. Zij zou dan vernoemd kunnen zijn naar oma Maria Francisca Cobbenratte en, v.w.b. Johanna, naar opa Johan Hendrik Schultze.

Gezien de vermoedelijk geboortedatum van Maria, 1-10-1865, zou zij van de generatie van de kinderen van het echtpaar Schultze/Kerckhoffs kunnen zijn. Maar vader Schultze is al in 1853 overleden dus dat sluit die mogelijkheid uit.

In ieder geval is Maria’s vader ook een Schultze geweest (tenzij Maria ook een natuurlijk kind is). Haar vader zou dus een andere zoon van het echtpaar Schultze/Cobbenratte kunnen zijn. Er zijn mij twee maar zonen bekend: Adolph Stanislaus (geen kinderen bekend) en zijn oudere broer Frederik Ferdinand (wel een Indische geschiedenis maar te vroeg overleden). De zoektocht gaat dus voort. Niettemin ben ik er redelijk van overtuigd dat de Rotterdamse Maria Johanna Francisca Schultze dezelfde is als de moeder van Frans Schulze. Waarom?

1.  Ze hebben dezelfde drie voornamen;
2.  Ze hebben beiden binding met Indië;
3.  Het is aannemelijk dat Maria J.F. Schulze in feite Schultze heet getuige de ondertekening, tot twee keer toe, van onderstaande advertenties door haar zoon Frans. Informatie die hij ongetwijfeld van zijn pleegmoeder gekregen heeft.

Frans using last name Schultze

Alhoewel het rond Maria nog steeds behoorlijk duister is, kan op grond van de genoemde argumenten veilig worden aangenomen dat de wijziging van de familienaam Schultze naar Schulze heeft plaatsgevonden op 6 april 1880 toen dr. Maurits Meijers aangifte deed van de geboorte van Frans en de ambtenaar de t liet verdwijnen.
Toch vreemd, lijkt mij, dat je er na al die tijd achter moet komen dat je voor hetzelfde geld een andere achternaam gehad had kunnen hebben...

Birth certificate of Frans Schulze, Amsterdam 4-4-1880

Alhoewel er iets meer duidelijkheid over Maria lijkt te zijn gekomen, zijn de raadsels rondom haar persoon nog niet opgelost. Sommige brick walls laten zich maar langzaam afbreken, steentje voor steentje...

Brick walls

Every genealogist is entitled to a few brick walls. One of mine concerns the great-great-grandfather of our youngest grandson Tobias Hendrik. There is an earlier blog about him.

His name is Frans Schulze (born Apr. 4, 1880, died Oct. 9, 1952 both in Amsterdam). He is the natural son of Maria Johanna Francisca Schulze. And she is my main brick wall as we don’t know where she came from nor do we know where she went to after the birth in Amsterdam.

The birth certificate mentions that she lives in the city of Semarang. That is on the island of Java in present day Indonesia. But in those days it was a Dutch colony, the Dutch East Indies. The picture of Frans suggests that he is of Indian descent.

To find out where Maria came from and where she possibly went to, I consulted a variety of sources including Indian ones and old newpapers. All-in vain.

The address where g-g-grandfather Frans is born is the home Gerrit Box and Hendrika Scheeffer. Apparently mother Maria disappears after the delivery because the central population administration of the city of Amsterdam only shows Frans living in with the Box/Scheeffer couple. Next to his name it is mentioned that he is their foster son… It is safe to assume that there must be a special relationship between them. That assumption is strengthened by having knowledge of the fact that when Frans was buried some 72 years later, he came to rest in the same grave as his foster mother Hendrika Scheeffer!

It is safe to assume that there are family ties involved. But both the Box as well as the Scheeffer family have no ties with anyone called Schulze.

Rotterdam

Dutch archives are in the fortunate habit of constantly adding newly digitized records. So it is useful to check now and then whether there is new information available. The Maria I am looking for has three given names: Maria Johanna Francisca. Any combination of three names facilitates looking in databases, certainly if you can use wildcards. So in this case I could use a wildcard to circumvent the many (one time) spelling variants of last name Schulze. Despite this I still “achieved” close to 300 hits. But one of those hits stood out. There was a record of a Maria Johanna Francisca Schultze, just one letter difference with Frans’ surname.

The record is from the singles register in Rotterdam. It mentions that Maria has been born in Palembang which is also in the Dutch East Indies(!). Her birth date is Oct. 1, 1865. If this is “my” Maria, the record suggests that she was 14 when delivering her baby in Amsterdam. Very young but not impossible.

According to the register she leaves Rotterdam on Nov. 30, 1889 for Heijthuijsen, a small village in Dutch Limburg. In the past there have been some institutions there taking care of orphans etc. Possibly also for girls with illegitimate children. I searched the (incomplete) records of these organizations but in vain, no trace of Maria.

Since it has become clear that Maria’s last name may be Schultze i.s.o. Schulze, it is time to recheck the possible ties between either Box or Scheeffer and Schultze. And that appears to be a useful exercise! The family name of the mother of Hendrika Scheeffer appears to be Schultze.

Looking further into her ancestors, I developed the genealogy shown earlier in this blog. Obviously I had high hopes that Maria would pop up somewhere but regrettably that was not the case.

Until some 50-70 years ago it was quite customary that children were named after their grandparents. Now, Maria's given names correspond with Maria Francisca Cobbenratte and Johan Hendrik Schultze. And Maria could very well be their grandchild. The only problem is that I have not been able to find the generation in between, her parents. However, if these people lived for a long time in the Dutch East Indies, as many people did, that is not surprising. Many Indian archives, if any, did not survive storage in that hot and humid climate.

Still, I feel the Amsterdam and the Rotterdam Maria could be one and the same person. Here are three reason why.

1.         Their three given names are the same;
2.         They both have an Indian connection;
3.         When the foster mother of Frans dies, he twice signs ads in the paper with “F. Schultze”. Regarding both as printing errors does not seem realistic. It is quite possible that this knowledge came from his foster mother.

Based on these arguments it is safe to assume that when the birth certificate of Frans was drawn up on Apr. 6, 1880, family name Schultze was changed to Schulze. That’s what you get if you don’t check verbal communication! That t is gone forever. At the same time it's one of the cheapest methods to have your name changed :-)

Although a few more details have become known about Maria Johanna Francisca, her origin and destination are still in the dark. Some brick walls are firmer than we like to think…