The Sepia Saturday 500

I strongly believe the Sepia Saturday site radiates a certain magnetism. It explains my infrequent visits after having been a fan a couple of years ago. To avoid misunderstandings, I still am a fan of Alan's sepia invention. It is just that I do not participate as much as I once did and as I would like to. But now that I have seen that "we" have reached the 500 milestone, I feel I must pay my dues once again.

But let's go back to the task that Alan prepared for us. As usual, he did not set any rules so I can shamelessly copy his idea of presenting you with a collage of my previous contributions. And since Alan is a fervent anarchist, he preaches not to adhere to any rules there may be, I will add a few photographs not shown before. In random order, I'll try to give you some background about the various photographs.

In the top left-hand corner, old hands may recognize a member of the RSSSATP handling a Dermochelys coriacea. At the time, it was February 2013, no one knew what RSSetc. stood for. But by now everyone knows that the depicted officer is a member of the Royal Society for the Strategic Study of Advancing Turtles in the Pacific. If you want to know more about this still very hush-hush organization, you'll have to look it up in my blog: SS 164

Next to it my father's handwriting. It is from a 1939 letter when he was in the military and writing to his wife-to-be. His letters are dear to me as they belong to the very few things he left behind when he was shot just before the end of the war. At the time I was a little over a year old. The letter is shown in SS 150.

The watch is what we call a vest pocket watch. It belonged to my maternal grandfather. I can't remember having seen him wearing it, but in my imagination, I can see him lifting it out of his vest pocket and looking at it. He was a man of his time and I value my (fond) memories of him. SS 164 refers again.

The picture in the middle, showing the bus, was taken in Göttingen (Germany) during a school trip my mother made back in 1933. As you can clearly see she looks at us from her rooftop position. She is the one on the very right. Her lifelong friend Ina is next to her. SS 155.

In the middle to the left a colourfull telegram sent to my dad and mum on the occasion of their marriage on November 18, 1942. The friends who send it obviously had no idea the marriage would last for two and a half years only. SS 162.

I'll come to the 'centerfold lady' later.

The tower and the street on the right-hand side are in German Dausenau a/d Lahn. Like the picture with the bus, also this one was taken during one of my mother's school trips in the early thirties. The object that drew my attention in this picture, is the SS-banner over the street. It is clearly election time as it says: Adolf Hitler schaft Arbeit und Brot. Wählt Liste 2. Translated that is: Adolf Hitler provides labor and bread. Vote list 2.
At that time he still listed 2. But we all know what happened... 
In this case, I hesitate to abbreviate the relevant Sepia Saturday number. So it is 154.

The picture underneath is the cover of the Sepia Saturday jubilee issue. It was published by Alan to celebrate SS 200. One of my blogs is there as well. It made my name as a writer in the family :-)

Please click to enlarge

The military trio you see on the left is the Eberlé trio. It was part of the 47th Landweer Battalion Hunters during WW1. The publication mentions that they played the piano (invisible), the violin (the man with the bow) and the violoncello. This unit was the very same battalion my paternal grandfather served in. However, the real reason for showing this photo here for the first time is to honor one of the best and consistent SS-bloggers: Mike Brubaker! I have always admired his always interesting contributions on the subject of musicians and their instruments. Chapeau! Maybe one day he'll publish his blogs in a book which I will order immediately!

Next to the trio, you see my paternal grandfather presumably with his secretary. His desk displays a huge telephone. In those days, it is 1936, it must have been a significant status symbol. Otherwise, it would have been placed on her desk. SS 151.

Underneath you see a collage of happily wedded couples. It displays the development of wedding fashion during the first half of the 20th century. The bridal dress color evolves from black to white. SS 140.

The lady with the laptop is my Auntie Jo. She was born in 1913, lived to be 101 years old and remained interested in everything around her to the very end. SS 261.

The drawing in the left-hand corner was made by my father on the occasion of the 25-year wedding jubilee of his parents in 1938. It was part of many drawings, all explained in an accompanying poem. It is my grandfather with his newly born first son, my dad, on his knee. Grandpa, as you can see, was in the army and grandma is recuperating in bed. It is August 1914. SS 147.

"Older" Sepians will recognize the lady in the middle of the collage. It is a relative of Alan and her name is Auntie Miriam. She will be in the middle of festivities here on the second Saturday in January, also known as Auntie Miriam Saturday. Unfortunately, I will not be able to attend but Alan, please accept my best wishes for her well being, wherever she may be.

The last picture leaves little doubt about the time of year it was shot. This is Christmas time on board a KLM aircraft in the fifties. SS 157. It serves to accompany my best wishes for the year to come to all Sepians, in particular to Alan and, I hope they will read it, to Kat and Marylin. Cheers! And may we live to see the next 500!

For more festive Sepia Saturday contributions, please click here.

Remember Ranchi!

Voor de Nederlandse tekst, klik hier.

I published a blog post in 2015 about the 'baby ship' Ranchi. At that time it was 65 years ago that the P&O liner arrived in Amsterdam from Tandjong Priok.

Recently I was visited by producer of radio programs Joost Wilgenhof. He is looking for information about the a.m. baby ship, the SS Ranchi. Joost is making preparations for an exhibition about this trip of the Ranchi and its passengers. Next year it is 70 years ago the Ranchi delivered its passengers in Amsterdam. The exposition is planned to take place in Amsterdam's smallest museum called 'Perron Oost' (Platform East).
The photograph below, made by Ben van Meerendonk, was found in the archives of the International Institute of Social History. It triggered his curiosity about this ship and the trip it made to the Netherlands. By googling 'Ranchi' Joost stumbled upon my blog and contacted me.

Obviously it would be wonderful if there are readers of this blog who recognize themselves or persons shown on this photo. If so please contact Joost at joowilg at xs4all dot nl or me at patmiebies at gmail dot com.

Also see: 

http://www.museumperronoost.nl/ 

https://www.facebook.com/MuseumPerronOost

Do you recognize persons in this picture made on the SS Ranchi?
This picture is published under license CC BY 4.0
Ben van Meerendonk 4.0 International

And here is another picture made on board of the Ranchi on September 25, 1950. It is published with the kind permission of the Dutch National Archives.

Do you know anyone of the persons shown?
CC0 1.0 Universal (CC0 1.0)
Public Domain Dedication

SS Ranchi 70 jaar geleden

Please see here for the text in English

Vier jaar geleden heb ik een post gepubliceerd over het "babyschip" Ranchi dat toen 65 jaar eerder in Amsterdam aankwam uit Tandjong Priok. 

Recent kreeg ik bezoek van radiomaker Joost Wilgenhof. Voor Museum Perron Oost, het kleinste museum van Amsterdam, is hij op zoek naar informatie over dat babyschip Ranchi. Museum Perron Oost heeft plannen om een expositie in te richten over de Ranchi, ook al omdat het volgend jaar 70 jaar geleden is dat het schip de bewuste reis maakte.

Ze vonden onderstaande foto  (gemaakt door Ben van Meerendonk) in de collectie van het Instituut voor Internationale Sociale Geschiedenis en wilden direct meer weten over het babyschip. Zo kwam Joost bij mij terecht.

Het zou natuurlijk prachtig zijn als er mensen zijn die zich of iemand anders herkennen op deze foto. Maar voor andere informatie of foto’s kunt u zich ook melden bij mij (patmiebies at gmail dot com) of bij Joost Wilgenhof (joowilg at xs4all dot nl).

Zie ook: 

http://www.museumperronoost.nl/ 

https://www.facebook.com/MuseumPerronOost

Herkent u iemand op deze foto gemaakt a/b van de SS Ranchi?
Deze foto wordt gepubliceerd onder licentie CC BY 4.0
Ben van Meerendonk 4.0 Internationaal

Hieronder nog een foto gemaakt aan boord van de Ranchi op 25 september 1950. Met dank aan het Nationaal Archief voor het beschikbaar stellen ervan.

Kent u iemand op deze foto?
CC0 1.0 Universeel (CC0 1.0)
Publiek Domein Verklaring

In verregaande staat van ontbinding

De Nederlandse tekst vindt u na de Engelse tekst

The title of this post is In an advanced state of decomposition. Not a very 'tasteful' title but let me explain. A couple of years ago I investigated the disappearance of KLM pilot Adriaan Pijl back in 1924. He took off from Lympne airport flying a Fokker F.III. With him were two passengers. Although the weather looked nice they must have flown into low hanging clouds or fog if you like. Unaware of his altitude Adriaan likely hit the waves somewhere in The Channel and disappeared forever, together with his two passengers. Neither the aircraft nor those on board washed ashore anywhere on the English, Belgian of Dutch coast. This made Adriaan the first KLM pilot dying on the job. During my investigation I made a summary of unidentified bodies found on Dutch beaches. With regard to Pijl I was not successful. But I still have the list of finds and possibly it is of use to someone. Hence this publication of all 58 locations where bodies were found during the period April 24, 1924 u/i 1930. I added all particulars I found in the newspapers. In case you need to have some particulars translated, please let me know. You'll find the list underneath the Dutch text.

-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o--o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-

Tekening van Louis Raemaekers (1869-1956}
gepubliceerd in De Telegraaf 1-7-1926
"Lijk te Koog (Terschelling) aangespoeld"

Ten tijde van mijn speurtocht naar de gebeurtenissen rond het verdwijnen van KLM-vlieger Adriaan Pijl in 1924, heb ik de op de Nederlandse kust aangespoelde lijken geïnventariseerd. U wordt vast niet elke dag met menselijke overblijfselen geconfronteerd, daarom een kleine toelichting.
Adriaan Pieter Johannes Pijl, geboren op 22 november 1895 in Amersfoort, heeft de twijfelachtige eer genoten om als eerste KLM-vlieger tijdens de uitvoering van zijn werkzaamheden om het leven te komen. Dat droeve voorval vond plaats op 24 april 1924 toen hij op een lijnvlucht vanaf Lympne in de mist boven het Kanaal is verdwenen. Twee mannelijke passagiers troffen hetzelfde lot. Noch van de ingezetenen noch van het vliegtuig, de Fokker F.III met registratie H-NABS, is ooit meer iets teruggevonden.
De stroming van de zee ter plaatse in aanmerking nemend, leek het mij niet onmogelijk dat de stoffelijke overschotten van de drie op de Nederlandse kust zouden kunnen aanspoelen. Zelfs de kusten van de toenmalige Zuiderzee behoorden nog tot de mogelijkheden. In dat kader heb ik de Nederlandse kranten met behulp van Delpher doorgespit op de aanwezigheid van het woord 'aangespoeld'. Daarbij heb ik me gericht op de periode tussen de datum van het ongeval en eind 1930. Voor wat betreft vlieger Pijl en zijn passagiers Modderman en Van Hien heeft dat niet tot enig resultaat geleid maar misschien hebben andere onderzoekers wel iets aan dit lijstje. Vandaar dat ik het hieronder publiceer. Bij het bezien van de lijst moet bedacht worden dat het alleen ongeïdentificeerde mannen, of personen waarvan het geslacht niet vaststaat, betreft. Het zijn uitsluitend volwassenen, geen kinderen. Ook in een later stadium geïdentificeerden staan niet in deze lijst, althans voor zover dat feit de kranten in deze periode heeft bereikt. De vindplaats is in alle gevallen een strand tenzij anders vermeld. De vermelde datum is die van het eerste krantenartikel waarin de vondst is gemeld. De afkorting isvo staat voor in staat van ontbinding.

In de lijst hieronder komt een paar keer voor dat lijken in de duinen worden begraven en niet op een begraafplaats. Mag dat zomaar? Zeker, toen in ieder geval wel. In de Nederlandsche Staatscourant nr. 105 van 4 mei 1869 staat de "WET van den 10den April 1869, tot vaststelling van bepalingen betrekkelijk het begraven van lijken, de begraafplaatsen en de begrafenisregten."

In artikel 2 staat:

Lijken, die, uit hoofde van den staat van ontbinding, niet naar eene begraafplaats kunnen worden overgebragt, worden ter plaatse waar zij gevonden zijn of in de onmiddellijke nabijheid zonder kist, mits ter diepte van ten minste één meter, begraven, met ongebluschte kalk ter hoogte van twee decimeters en verder met aangestampte aarde overdekt.

Dus mocht u in de duinen restanten ongebluste kalk tegenkomen, wie weet loopt u over een graf. En mocht u zich zorgen maken over de kosten van dat begraven, ook daar is, in artikel 37, in voorzien.

De kosten van het begraven der op het strand der zee aangespoelde en uit zee aangebragte lijken worden, voor zoover zij door de bij de lijken gevonden goederen of gelden niet kunnen worden gedekt, gedragen door den Staat.

Hieronder de lijst met 58 vindplaatsen van ongeïdentificeerde lijken.

Update July 18, 2019

The map below shows all locations shown in the list above. Clicking on the locations also provides you with the relevant newspaper clipping.

The map on the left hand side shows the current situation. On the right you see the situation as it was during 1926-1949. In the meantime in some places the shoreline moved a little. This results in some illogical locations on the current map.

Zooming in and out may be done by using the + and - buttons. To move the map, please place the cursor on the map and use the hand.

De kaart hieronder geeft alle locaties genoemd in bovengenoemde lijst weer. U kunt op zo'n locatie klikken waarna het betreffende krantenartikel ook zichtbaar kan worden gemaakt.

De kaart links geeft de feitelijke situatie nu weer. De kaart rechts zoals Nederland was in de periode 1926-1949. In die periode lag de kustlijn nog wel eens op een andere plaats dan nu het geval is. Daardoor lijken (sic) locaties op de kaart nu soms niet meer aan de kust te liggen.

Met behulp van + en - kan in- en uitgezoomed worden. Door de cursor op de kaart te plaatsen, verschijnt een handje om de kaart in elke richting te verplaatsen.

Voor meer informatie over de "duo-kaarten", zie kaart.cc/. 

Vertelt de Kerk altijd de Waarheid?

For a summary of this text in English, please scroll down.

Hopelijk is het antwoord op de vraag bevestigend maar ik ken tenminste één geval waar dat niet het geval is. Daarom heb ik deze post geschreven. Het maakt duidelijk dat wat gepresenteerd wordt als waarheid, dat niet altijd hoeft te zijn. M.a.w. bekijk veronderstelde waarheden kritisch en controleer de bron van het gegeven.

Wat is het geval? Op 4 april 1880 wordt in Amsterdam de overgrootvader van onze jongste kleinzoon Tobias geboren. Zijn naam is Frans. Hij draagt de familienaam Schulze. Dat is de naam van zijn moeder, de vader is op dat moment niet bekend.

#1 De aangifte van de geboorte van Frans Schulze d.d. 6-4-1880

En met die naam, Schulze, wordt hij ook in het bevolkingsregister ingeschreven en wel bij zijn pleegouders Box-Scheeffer in de Marnixstraat 100, zijn geboortehuis.

#2 Inschrijving van Frans Schulze in het Amsterdamse bevolkingsregister

Bij mijn zoektocht naar de biologische vader van Frans, kwam ik ook terecht op de site van de Church of Jesus Christ of Latter Day Saints, hier beter bekend als de Mormonen. Ik begon met het invoeren van de naam van de moeder van Frans, om te zien wat er allemaal over haar bekend was. Misschien wel een later huwelijk, dacht ik hoopvol. Na het intikken van de naam Maria Johanna Francisca Schulze, kwam het volgende lijstje boven water.

#3

Zelden tijdens mijn genealogische "carrière" heb ik een biologische vader zo snel gevonden! Want al op de derde regel staat bij de naam van Maria een 'spouse' (echtgenoot) genoemd: Maurits Meijers. Het stel heeft zelfs een zoon genaamd Frans! Dat moet mijn Frans zijn, toch? Alleen die achternaam, die klopt niet met de inschrijving in het Amsterdamse bevolkingsregister. Dus misschien is het toch een andere Frans. Daarom maar geklikt op de naam van Maria en dan krijg je het volgende scherm:

#4

Maar nee hoor, het is toch de goede Frans, zie de geboortedatum. En zijn vader is Maurits Meijers, het brondocument staat er naast. Maar wanneer je dat document vergroot, blijkt het de geboorteaangifte van Frans te zijn zoals die hierboven als eerste illustratie staat...
En dan wordt duidelijk wie door de Mormonen voor de vader van Frans wordt aangezien. Het is de arts die Maria's bevalling heeft begeleid! En die vervolgens de aangifte van de geboorte heeft gedaan. Waar dat uit blijkt? Bij alle andere aangiften op dezelfde bladzijde van het register, wordt vermeld dat de aangever de echtgenoot is.

#5

Maar bij de geboorteaangifte van Frans is dat niet het geval. De arts woont ook op een heel ander adres. Het neemt allemaal niet weg dat een goedgelovige genealoog bij de Mormonen tot de conclusie kan komen dat Maria een kind heeft van een Amsterdamse arts die ook nog eens ca 34 jaar ouder is dan Maria (*1865). En dat allemaal omdat iemand belast met de invoer van gegevens heeft bedacht dat de aangever ook wel de vader zal zijn...
En zo dragen de Mormonen bij aan de verspreiding van onwaarheden :-) Neemt niet weg dat degene die deze gegevens overneemt, ook een eigen verantwoordelijkheid heeft om zulke gegevens te controleren. Maar de ervaring leert dat dat vaak ijdele hoop is.

Met dank aan mevr. M.L. te Z. die mij op dit "feit" wees.

Summary in English
Does the Church always tell the Truth?
Hopefully the answer is yes but I know at least one case where it didn't. My purpose of writing this post is to demonstrate that what seems to be the truth, is not always just that. In other words, be critical and check your sources.

Let's get to the point. The greatgrandfather of our youngest grandson Tobias is born in Amsterdam on April 4, 1880. His first name is Frans. His family name is Schulze, which is his mother's name, the father being unknown. (Please see illustration #1 above for Frans' birth declaration.)

Also the Amsterdam population register shows Frans with last name Schulze. (#2) He lives at the house he was born, 100 Marnixstraat, together with his foster parents mr. and mrs. Box-Scheeffer.

When searching Frans' biological father I also visited the site of the Church of Jesus Christ of Latter Day Saints a.k.a. the Mormons. My first input was the name of Frans' mother. I had some hopes to find a later marriage with someone who could possibly be the father of Frans. After typing the name of Maria Johanna Francisca Schulze, the list shown above with #3 underneath popped up.

Never before during my genealogical "career" did I find a biological father so quick! In the third entry a spouse is mentioned, his name is Maurits Meijers. The couple is even blessed with a son named Frans! It can't miss, this must be my Frans! Or not? His last name does not match with the name shown in the population register. So maybe it is yet another Frans. To see what else pops up I clicked om Maria's name. This produced illustration #4.

There it becomes clear that the birth dates of both Franses match: April 4, 1880. But where does the name of father Maurits Meijers come from? Fortunately the source document is shown as well. However, when magnifying that document, it appears to be the birth certificate #1…

And then it becomes clear where the Mormons mix up the facts. Although Maurits Meijers is mentioned in the birth declaration, he is not the father but the person making the declaration. He is the M.D. in charge of the delivery of Frans who subsequently went to the town hall to make the declaration. Usually it is the father doing that. But then that is mentioned in the declaration (see #5).

Please note also that Maurits Meijers does not live at the address of the mother (100 Marnixstraat) but at 17 Marnixkade.

All this demonstrates that if input of data is not properly checked by people who know what is going on, vital mistakes are made. Mistakes which in this case will lead the less sceptical genealogist to believe that a Frans Meijers, born in Amsterdam on April 4, 1880, truly existed. And so truth is being violated by this Church. However, the fact remains that anyone copying this information has his/her own responsability to check the source.

Credits are due to mrs. M.L. from Z. who pointed out this "fact" to me.

Een duistere familieband ofwel hoe Maria haar T verloor

For the English version of this text, please click here.

Het begin
Stel je eens voor, je bent een meisje van goed 14 jaar, het is 1880, je bent zwanger, je komt uit het verre Ned. Indië in Amsterdam aan, je komt in huis bij volslagen onbekenden en je schenkt het leven aan een zoon! Dat overkwam Maria Johanna Francisca Schulze, de bet-overgrootmoeder van onze kleinzoon Tobias Hendrik.
Tot voor kort was het volslagen onduidelijk wie zij was, waar ze vandaan kwam en waar ze na de bevalling naar toe is gegaan. Vanwege al deze vragen en onduidelijkheden, heb ik eerder op dit blog over haar geschreven. Gelukkig worden die verhalen door anderen gelezen. Eén van die anderen was een dame uit Z. die met een waardevolle tip kwam waardoor een aantal onduidelijkheden opgehelderd kon worden. Maar laten we terug gaan in de tijd en de gebeurtenissen in chronologische volgorde zetten.

1. Op 28 juli 1825 wordt in Twello (Gld) ene Karel Frederik Schultze (met een t) geboren. Hij is de zoon van Johan Hendrik George Schultze, een provinciaal veearts, en zijn tweede vrouw Anna Maria Geertrudis Homann. Karel Frederik is de oudste zoon en de op één na jongste van zes kinderen uit dit huwelijk.
2. Zo'n 15 jaar later komt op 5 mei 1840 in Deventer Hendrika Scheeffer ter wereld. Haar moeder is een halfzuster van de hiervoor onder 1. genoemde Karel Frederik. Haar naam is Catharina Josephina Schultze, kind uit het eerste huwelijk van haar vader Johan Hendrik George. Hendrika Scheeffer trouwt in 1877 met de door de wol geverfde - het is zijn derde huwelijk - Amsterdammer Gerrit Box. Zij gaat met hem in de hoofdstad wonen, in de Marnixstraat 100.
3. Weer 15 jaar later vinden we de inmiddels bijna 30-jarige Karel Frederik Schultze (KFS) als 1e luitenant van het Oost Indisch Leger aan de westkust van Sumatra. Het is 23 mei 1855. Hij wordt overgeplaatst naar het 11e bataljon.  Bijna 3 jaar later gaat hij naar het garnizoens-bataljon gelegerd te Palembang. We schrijven 28 januari 1858, KFS is inmiddels bevorderd tot kapitein.
4. Op 28 november 1860 is KFS nog steeds in Palembang, bij het garnizoens-bataljon.
5. Volgens diverse bronnen wordt op 1 oktober 1865 in Palembang een meisje geboren. Zij heet Maria Johanna Francisca Schultze (MJFS). Haar ouders worden nergens genoemd.
6. Wonend in Padang, gelegen aan de westkust van Sumatra, koopt KFS op 30 oktober 1867 het buiten Jagtrust in Boxtel (NB).
7. Op 1 februari 1870 overlijdt in Banjermassin Meinard Simon du Pui, majoor bij de artillerie o.a. op Sumatra. Hij laat zeker drie meisjes achter (zie 17), waarschijnlijk kinderen die hij kreeg bij Fatima Arabia Manggoer/Mangoor. Te oordelen aan de naam, was dit een inlandse vrouw, een njai.
8. In september 1870 wordt in Banjermassin (Borneo) een jongetje te vondeling gelegd. Er wordt geschat dat hij ca. 6 maanden oud is. Hij heeft/krijgt de naam Goesti Amat. Niet alle bronnen zijn het over zijn geboortedatum/-jaar eens. Wanneer Goesti in 1882 arriveert in het jongenspensionaat St. Louis in Roermond, noteert men dat hij op 6 oktober 1872 geboren is, een geboorteplaats ontbreekt.
9. Uit een briefwisseling met het Ned. Indische Rode Kruis, blijkt dat luitenant-kolonel KFS rond 8 januari 1871 militair commandant te Banjermassin was.
10. Op 23 mei 1876 wordt de dan in Batavia woonachtige KFS bevorderd tot generaal-majoor.
11. De inboedel van zijn huis aan het Waterlooplein wordt 'wegens vertrek' op 31 juli 1876 geveild. Tot de boedel behoren o.a. een kinderwagentje en een goed gedresseerd kinderrijpaard.
12. Op 5 augustus 1876 vertrekt KFS met enig ceremonieel aan boord van de ss Koning Willem III naar of Soerabaja of Semarang om daar het commando van de 2e militaire afdeeling op Java over te nemen.
13. KFS is, zij het laat, aanwezig in Semarang bij de inscheping van het 5e bataljon op 6 juli 1878. Drie maanden later gaat KFS met pensioen.
14. Op 28 juni 1879 komt de generaal, vergezeld door "1 kind" , uit Semarang met de ss Sindoro aan in Batavia. 
15. Drie maanden later, op 23 september, vertrekt KFS, dit keer vergezeld door "kinderen", met het Engelse ss Hampton naar Nederland.
16. Op of rond 20 november 1879 laat KFS zich inschrijven in het bevolkingsregister van Boxtel (NB). Hij staat daar te boek als broer van de hoofdbewoner/-ingeschrevene, zijn zuster Amalia. Ook wordt ingeschreven Maria Johanna Francisca Schultze (MJFS) komend uit Batavia. Zij wordt vermeld als zijnde het nichtje van hoofdbewoner Amalia.
17. Op die 20e november worden ook nog ingeschreven Goesti Amat, dit keer geboren in 1873 maar wel in Banjermassin, en drie zusjes Dupui allen komend van Batavia. Die zusjes zijn Marie Frederique (13-4-1863), Louise (8-9-1864) en Marguerite (21-8-1869), allemaal ook in Banjermassin geboren.
18. Een half jaar later, op 4 april 1880, wordt in Amsterdam Frans Schulze (zonder t) geboren. Op de inschrijving in de burgerlijke stand staat Maria Johanna Francisca Schulze (ook zonder t) als moeder genoemd. Er staat bij dat zij in Semarang woont. Als plaats van geboorte wordt genoemd de Marnixstraat 100. De aangifte wordt gedaan door Dr. Maurits Meijers die niet ver daar vandaan op de Marnixkade woont.
19. De hoofdbewoner van het huis in de Marnixstraat is Gerrit Box die daar met zijn (3e) vrouw, Hendrika Scheeffer, woont. Zij beschouwen Frans, die, getuige een foto, duidelijk (ook) Indisch bloed heeft, als hun pleegzoon. Als zodanig staat hij ook in het Amsterdamse bevolkingsregister vermeld.
20. Drie dagen na de geboorte van Frans gaan de drie zusjes Dupui van Boxtel naar Uden. Ze worden ingeschreven in de kostschool van de zusters Ursulinen die daar ook een klooster hebben.
21. In juni 1880 wordt MJFS (met een t) ingeschreven in het pensionaat voor jonge juffrouwen van de Zusters Franciscanessen in Heijthuizen (L). Ze is nog geen 15 jaar oud.
22. Op of rond 13 oktober 1881 wordt MJFS weer ingeschreven in het bevolkingsregister van Boxtel, nu als nichtje van KFS, de hoofdbewoner (waarschijnlijk van het buiten Jagtrust). Ook Goesti Amat en het oudste meisje Dupui, terug uit Uden, worden hier genoemd. De laatste vertrekt op 24 april 1886 naar Weltevreden/Batavia.
23. Goesti Amat wordt ingeschreven in het jongenspensionaat St. Louis in Roermond.
24. KFS overlijdt op 11 december 1885 in Boxtel. In de memorie van successie, opgemaakt om zijn nalatenschap te waarderen, wordt geld gereserveerd om de opvoedingskosten over 1885 voor zowel Goesti Amat als MJFS te betalen. Zowel Goesti als MFJS wordt in de memorie "des erflaters pupil" genoemd.
25. Tijdens de begrafenis op 15 december wordt deelneming betuigd aan o.m. de wezen, kinderen van een strijdmakker die KFS uit Indië mee heeft gebracht.
26. Goesti Amat vertrekt op 17 april 1886 uit het pensionaat in Roermond.
27. Op 28 september 1887 vertrekt MJFS na 7 jaar uit Heijthuizen en gaat naar Rotterdam. Zij gaat daar als winkeljuffrouw aan de slag in de corsettenwinkel van de dames M. & V. de Bièvre in de Hoogstraat 305.
28. Ruim 2 jaar later, op 30 november 1889, wordt MJFS ambtshalve uitgeschreven uit het Rotterdamse alleenstaandenregister. Op diezelfde dag vertrekt de ss Zuid Holland van Rotterdam naar Batavia.
29. Goesti Amat trouwt op 18 mei 1903 in Maastricht. Hij heeft er wel een paar voornamen bijgekregen: Frederik Ludwig Maria Goesti. Hij heeft het inmiddels tot sergeant-majoor geschopt. Een aantal jaren later is hij boekhouder.
30. Hendrika Scheeffer, de pleegmoeder van Frans Schulze (zonder t), overlijdt op 10 augustus 1904 in Bussum. De rouwadvertentie tekent hij met "F. Schultze", met een t dus.
31. In de memorie van successie, opgemaakt door de Amsterdamse notaris Schultz (sic), ter waardering van de nalatenschap van Hendrika Scheeffer en opgemaakt door haar pleegzoon Frans Schulze, voegt deze Frans aan zijn naam toe "... Schulze (zich schrijvende Schultze), wonende ..." Frans is de enig erfgenaam.
32. Frans overlijdt op 9 oktober 1952 in Amsterdam. Hij vindt zijn laatste rustplaats in het graf van zijn pleegmoeder op de Algemene Begraafplaats in Bussum.

Frans Schulze (4-4-1880/9-10-1952)
Kleinzoon en ...

Karel Frederik Schultze (28-7-1825/11-12-1885)
... grootvader?? 

Een hypothese gestoeld op feiten

Toen ik mij voor het eerst - in genealogisch opzicht - op de voorouders van mijn schoondochter stortte, stootte ik al gauw op de ongehuwde moeder Maria Johanna Francisca Schulze. Hoewel ik me er al bijna bij had neergelegd dat dit wel weer zo'n brick wall zou blijken te zijn, zo'n zoektocht in een doodlopende steeg, bleef zij mij toch bezighouden. Alleen al het gegeven dat in archieven noch over haar herkomst, noch over haar bestemming na de bevalling iets te vinden was, was voldoende aanleiding om me toch met onregelmatige tussenpozen met Maria bezig te houden.

In de familie was niets bekend over enige familierelatie tussen Maria en het Amsterdamse echtpaar waar zij haar kind ter wereld had gebracht (zie alinea 18 & 19 hierboven). Het echtpaar zag het kind als pleegkind (19) en ook na hun overlijden wordt in het testament niets over een familierelatie gezegd.

Maar in de familie was wel bekend dat Maria's zoon Frans de enige erfgenaam was van de nalatenschap van zijn pleegouders én dat hij begraven was in het graf van zijn pleegmoeder (32). Met name dat laatste gegeven was toch wel opmerkelijk en suggereert meer dan alleen maar een mooie  band tussen pleegmoeder en pleegzoon. Vanwege die laatste omstandigheid, heb ik toen besloten om de familie van de pleegouders aan een genealogisch onderzoek te onderwerpen.

Die pleegouders zijn Gerrit Box en Hendrika Scheeffer. Met de voorouders van Gerrit was ik gauw klaar, binnen die familie Box was geen enkel aanknopingspunt te vinden. Niets dat op enige binding met Maria duidde.

Bij Hendrika vond ik al gauw iets dat hoop gaf. De moeder van Hendrika bleek een Schultze te zijn (2). Weliswaar in tegenstelling tot Maria's naam Schulze, met een t maar toch. Na een hele genealogie Schultze opgezet te hebben bleek o.a. dat een zus van Hendrika de voornamen Maria Francisca had. Dat was hoopgevend maar het bracht me niet verder. Ook het nagaan of Maria misschien een kind was van een ander mannelijk familielid van Hendrika, bracht geen verdere aanwijzing van een familieband.

Een welkome e-mail
Op een gegeven moment ontving ik een e-mail van de eerder genoemde dame uit Z. Zij had mijn blogs over Maria gelezen, was geïntrigeerd geraakt en gaan zoeken in twee richtingen. Ik had al gevonden dat Maria op een bepaald moment (21) naar Heijthuizen was gegaan maar kon daarover niets meer vinden. Deze dame wel! Nu was bekend hoe lang Maria daar geweest was. Mevr. M.L., de dame uit Z., haakte ook aan op het Indische aspect. Immers, bij de geboorte van Frans had Maria op de geboorteakte laten vermelden dat zij woonachtig was in "Samarang" zoals het huidige Semarang op Java toen genoemd werd (18). Bekend was al dat Maria in 1865 geboren zou zijn in Palembang op Sumatra (5). Mevr. M.L. ontdekte dat ene Karel Frederik Schultze zich rond die tijd als militair ook in die omgeving ophield (3 & 4). Karel Frederik was mij wel bekend maar, omdat hij niet getrouwd was, was hij voor mij afgevallen als iets te maken hebbend met Maria. Mevr. M.L. wees er ook op dat het in Indië voor blanke Europeanen niet ongebruikelijk was er een inlandse concubine op na te houden, de zogenoemde njai. Soms werd er getrouwd, om de uit die relatie voort-komende kinderen enige status te geven, maar vaak ook niet.

Omdat er later ook sprake van was dat Karel Frederik zich bekommerde om ontheemde kinderen (8 en 17), was er alle aanleiding om zijn militaire carrière wat verder te volgen.

In 1871 blijkt Karel Frederik in Banjermassin te zijn als militair commandant (9). Kort daarvoor wordt daar Goesti Amat gevonden (8) en overlijdt de vader van de meisjes Dupui (7). Allemaal, inclusief Maria, duiken zij jaren later op in Boxtel (NB) (16 & 17).

Na Banjermassin wordt KFS kennelijk overgeplaatst naar Batavia want in 1876 wordt hij daar bevorderd tot generaal-majoor (10). Eveneens in 1876 krijgt hij een nieuwe positie, waarschijnlijk in Semarang. De inboedel van zijn huis aan het Waterlooplein in Batavia wordt geveild. Daaronder, hoewel je dat bij de ongetrouwde generaal niet zou verwachten, zaken die duidelijk op kinderen gericht zijn (11). In juli 1878 is KFS zeker in Semarang, de plaats waar Maria in 1880 zegt woonachtig te zijn, en drie maanden later gaat hij met pensioen (13). Het jaar daarop komt hij uit Semarang in Batavia aan in het gezelschap van "1 kind" (14). Op 23 september 1879 vertrekt hij met "kinderen" per schip naar Nederland (15).

Na aankomst in Nederland laat KFS zich in Boxtel inschrijven, samen met Maria, de meisjes Dupui en Goesti Amat (16 & 17). Eerst is dat op het adres van zijn zuster Amalia, later in het tijdens zijn verblijf in Indië gekochte buiten Jagtrust, ook in Boxtel. Al die tijd staat Maria te boek als "nicht", eerst van Amalia, daarna van Karel Frederik. Ondanks haar inschrijving in Boxtel, brengt zij 7 jaar door in een internaat in Heijthuizen (21 & 27). Het staat vast dat de kosten van tenminste een deel van die periode worden betaald door KFS (24). Na Heijthuizen gaat Maria als winkeljuffrouw aan de slag in een Rotterdamse corsettenwinkel (27) en na ruim twee jaar wordt zij ambtshalve uit het Rotterdamse alleenstaandenregister uitgeschreven. Het is 30 november 1889. Kennelijk is zij al eerder verdwenen en noteert de Rotterdamse ambtenaar een voldongen feit. Toeval of niet, op diezelfde datum vertrekt er een schip uit de Rotterdamse haven naar Indië (28). Onder de passagiers is geen Maria te bekennen. Maar als zij, als een goed opgevoede jongedame van 24 jaar van Nederlands/Indische komaf, als bv. kinderjuffrouw aan boord is geweest, dan zal zij naar het gebruik van die dagen, niet expliciet genoemd zijn. In ieder geval ontbreekt van haar na die 30e november elk spoor zowel in Nederland als in Indië. Hebt u verdere aanwijzingen? Ik houd mij aanbevolen, mijn e-mailadres is patmiebies at gmail dot com.

Omdat Maria de achternaam Schultze heeft en van haar wordt gezegd dat zij een nichtje is van een zus en broer Schultze, mogen we wel een familierelatie veronderstellen. Maar wie haar vader is blijft onduidelijk. Eigenlijk is de enige persoon die daarvoor in aanmerking komt, de generaal zelf. Hij zou dan in Palembang een relatie gehad moeten hebben met een Indische vrouw. Daardoor zou Maria gemengd Nederlands/Indisch bloed gehad kunnen hebben. Het uiterlijk van haar zoon Frans wijst daarop. De andere optie is dat de generaal Maria's zoon Frans heeft verwekt. Gezien het uiterlijk van Frans moet ook in  dat geval Maria stevige Indische wortels hebben gehad . Maar dan is het minder logisch dat zij de achternaam Schultze draagt. Gezien de bemoeienissen van KFS met ook andere hulpbehoevende (half-)wezen, lijkt de eerste optie de meest waarschijnlijke.

Blijft wel de vraag wie de verwekker is van de in Amsterdam geboren Frans. "Technisch gezien" is hij verwekt rond 4 juli 1879. Op dat moment was Maria net uit Semarang in Batavia aangekomen op weg naar Nederland (14). Eveneens technisch gezien zou de generaal de vader kunnen zijn. Maria was op dat moment 13 jaar! Ik houd dat ook daarom voor minder waarschijnlijk. Ten eerste lijkt het sociale gedrag van KFS m.b.t. kinderen daar geen aanleiding toe te geven en ten tweede zou hij zijn zoon dan geheel buiten zijn gezichtsveld in Amsterdam hebben laten opgroeien. Daar is misschien wel wat voor te zeggen maar dan zou van die relatie binnen de familie wel iets bekend zijn geweest. De enige aanwijzing in die richting zou kunnen zijn dat Frans zich bij een paar gelegenheden ook wel met de naam Schultze tooide. Maar dat kan ook een hommage aan zijn moeder geweest zijn (30 & 31).

Vooralsnog blijft dus onduidelijk wie de vader van Amsterdamse Frans is. Alleen DNA-onderzoek kan hier nog helderheid brengen*.

De verloren t
Temidden van alle onduidelijkheden kunnen we één ding wel met zekerheid vaststellen. Dat is de datum waarop de "t" uit de naam Schultze is verdwenen. Immers, op 6 april 1880, de dag dat de arts die de bevalling heeft begeleid, aangifte van de geboorte van Frans doet (18), vertelt hij de ambtenaar de naam van de moeder. Fonetisch gezien is het verschil in uitspraak tussen "Schultze" en "Schulze" minimaal. Dus dat de docter het één heeft gezegd en de ambtenaar het ander heeft gehoord en opgeschreven, is niet zo verwonderlijk. Maar op dat moment is de "t" verloren gegaan en sindsdien moeten alle nakomelingen van Frans het zonder doen.

Tot slot mijn dank aan mevr. M.L. te Z. voor haar waardevolle bijdragen aan de ontrafeling van dit verhaal!

*Daartoe moeten de Y-chromosomen van een mannelijke nakomeling van Frans en van een Schultze worden vergeleken.

Foto K.F. Schultze: https://rkd.nl/nl/explore/images/169393
Foto F. Schulze: privé collectie

The disappeared ancestor and the lost T

Voor de Nederlandse versie van dit blog, klik hier.

The beginning

Just suppose, you are a 14 year old girl, you are pregnant, it is 1880, you arrive in Amsterdam from the Dutch East Indies, you find yourself in the house of complete strangers and there, you deliver a son! That is what happened to Maria Johanna Francisca Schulze, the great-great-grandmother of our grandson Tobias Hendrik.

Until recently it was completely unclear as to who she was, where she came from and where she went to after delivering her baby. I wrote about all this earlier.

Fortunately I am not the only one reading these texts, others do as well. A lady sent me a valuable hint which helped me very much clarifying a number of uncertainties. After having set all the known facts in chronological order, the following picture emerges.

Looking for clues
Ever since the early 17th century until just after WW2 the East Indies have been a Dutch colony. And no colony without military presence. One of them was Karel Frederik Schultze who served there in various positions during the second part of the 19th century. He was a commanding officer in southern en western Sumatra (a.o. Palembang), in southern Borneo (Banjermassin) and on Java in capital Batavia and in Semarang. Ultimately he became a major general.

All  this, including the existence of the major general, was unknown to me when I delved into the ancestors of our grandson Tobias. By the time I got to his 4th great grandmother I ran into what appeared to be a brick wall. Her name was Maria Johanna Francisca Schulze (written without a t before the z). In short the problem with her was that neither did I know where she came from nor where she went to after the delivery. I did know that she delivered a child called Frans. This event took place in Amsterdam in the house of what seemed to be complete strangers. The calender reads April 4, 1880. On the birth certificate of Frans it says that his mother lives in Semarang. No father is mentioned so Frans bears the last name of his mother: Schulze.

Frans stayed behind in Amsterdam and was brought up by the couple in whose house he was born. Their names are Gerrit Box and Hendrika Scheeffer. The Amsterdam population register shows Frans as their foster son. So there seemed to be no family relationship. All I was able to find was that at one point Maria went to Heijthuizen, a small village in the southern part of the country. And almost 7 years later she pops up in Rotterdam as a shop assistant. There, in the singles archive, I found she was born in Palembang on October 1, 1865. In 1889 she disappears from the radar.

Desperate for clues as to her origin I first started investigating the Box-Scheeffer family. The Box-side did not provide anything useful but the Scheeffers produced something that I initially considered a coincidence. And that something was that Hendrika Scheeffers mother was part of a Schultze (with a t) family. However, Schultze and Schulze is close but not the same. Still I looked further into the Schultze family for a good reason. Earlier research turned up proof that on two occasions Frans Schulze, Maria's son, called himself Schultze… Another peculiarity was that when Frans died in 1952, he was buried in the grave of his foster mother. All this was food for thought and sufficient reason to suspect that there must be a family tie somewhere. But nowhere did I find a connection. I couldn't find a male Schultze who had a daughter named Maria Johanna Francisca.

A tip of the veil in an email

One of the advantages of blogging is that other people (hopefully) read it. And sometimes these other people react and make helpful remarks. One day a lady emailed me that one Karel Frederik Schultze was a military man living in the Dutch East Indies, in particular in Palembang.

When I looked into the Schultze family earlier I also found this Karel Frederik. But since he was unmarried, I ignored him. I was also unaware of his presence in the Dutch colony. So when I received the ladies message I decided to concentrate on his stay in the East Indies. I soon found out that when Maria was born in Palembang on October 1, 1865, Karel Frederik was there as well. He was also in Banjermassin on Borneo in 1870 when a foundling was taken care of there. Earlier that year army major Meinard Simon Dupui died in the same city leaving behind three little girls.

According to newspaper articles the major general retired and subsequently travelled from Semarang to Batavia in 1879. He was accompanied by "1 child". Later that year he boarded the English steamer Hampton from Batavia to Rotterdam. The passenger list shows that there were "children" (plural) in his party.

All these children including Maria later show up in the population register of Boxtel, a community in the southern part of the Netherlands where the major general bought himself a manor. The only difference with the Amsterdam birth certificate is that here her last name is written as Schultze, not Schulze.

When the general dies in december 1885, a speaker at his burial praises him for taking care of orphans whom he took with him from the East Indies. In the tax return drawn up by a notary public after his death, money is set aside to pay for the education of both Maria and foundling Goesti Amat.

In the Boxtel register mentioned above, Maria is mentioned as the niece of Karel Frederik. (Please note that the Dutch word for niece is nicht also meaning cousin.) 

So no doubt there is a family relationship between the two. The question is what that relationship exactly was.

A hypothesis based on facts

Since I couldn't find any male Schultze who could fulfill the role of Maria's father, the only option is that unmarried Karel Frederik is her daddy.

Is that possible or even likely? In those days it was an accepted practice for unmarried Dutchmen living in the East Indies, to live with a native woman, a socalled njai. Children from these relationships obviously had mixed blood and were called Indo's, even today. In a number of cases these couples got married but not always.

My assumption is that the major general was involved in such a relationship which resulted in the child Maria Johanna Francisca. To give her a certain social status he gave her his name. Whether he did that already there in the colony or upon arrival here, I don't know. There may have been social conventions here that forced the unmarried general to call Maria his niece. Following this supposition means that Karel Frederik is the grandfather of Amsterdam born Frans, a boy with obvious Indian traits. In this hypothesis the father of Frans remains unknown.

Another possibility is that Karel Frederik is Frans' father. It is possible but in my view not very likely. Because of all the other orphans he has taken care of, I do not feel he is the person to abuse a 13 year old girl. The fact that Frans grew up in Amsterdam, and not in Boxtel, also somewhat contradicts Frans being his son, certainly if his name should be Schultze. He might have called him his little cousin and had him live near him. In any case nothing is known about this in the Schulze family and no doubt would there have been stories about Frans being the child of a general…

Frans Schulze
Amsterdam, 4-4-1880/Bussum 10-14-1952
Grandson and ...

Karel Frederik Schultze
Twello, 7-28-1825/Boxtel, 12-11-1885
... grandfather??

The lost t

Amidst all uncertainties, one thing is clear. And that is the date on which the "t" disappeared from surname Schultze.

On April 6, 1880, Maurits Meijers, the MD who helped Maria with the delivery of Frans in Amsterdam, informs the civil servant in the cities town hall about the name of the mother. Phonetically both Schultze and Schulze are almost the same. So the doctor may have said one thing, the civil servant understood what he wrote down. And that is when the "t" got lost. Ever since Frans and his offspring will have to do without. Such is life.

In conclusion I like to express my appreciation to Mrs. M.L. in Z. for her valuable contribution in the unraveling of this story!

Photo credits:

K.F. Schultze: https://rkd.nl/nl/explore/images/169393

F. Schulze: private collection

The last home page

Having recorded all the houses I lived in a few years ago, it is about time that I do the same for my wife and complete the number of posts on this subject.
Although she likes to see herself as a Loosduinen native, the truth is that she, like me, was born in The Hague. It is likely that her place of birth was caused by the fact that the Netherlands was suffering under German occupation. During WW2 about 8000 houses in The Hague have been demolished to allow for the construction of the Atlantikwall, the German line of defense against an invasion of British and allied troops. So when people married, there was no guarantee that there was a house available for the newly weds. That was also the case when my parents in law got married in 1942. My wife's father was the eldest son of a family with 14 (!) children, the last one being born in that very same year 1942. It will be no surprise that there was no space left in that house to accommodate another family in the making.
Although the parents of my mother-in-law did not live in spacious circumstances either, there apparently was some space left there for the happy couple to live in. It was smack in the middle of the working-class district called Transvaal.

Kockstraat, The Hague

My parents-in-law got married on Oct. 28, 1942 and ten months later, on Aug. 29, 1943 their daughter Adriana came to life. They lived in the 4th portico on the 2nd floor, number 81. Eight months after this event the now family of three moved to nearby 11 Kritzingerstraat where they had a home all to themselves. It was May 4, 1944.

Kritzingerstraat, The Hague

The house was on the 1st floor near the lamppost on the right hand side of the street. At the time my father-in-law was a laborer in the rubber factory Vredestein in Loosduinen. Their main product was tyres. He also worked as a stoker in the horticulture where mainly tomatoes were grown. Although the distance to his work was not very significant, a couple of miles, having a house in Loosduinen was preferable. But they had to wait until a couple of months after the war to get a house there. On Sept. 29, 1945 they moved to 37 Evertsenstraat*. The house is beyond the lamppost on the left.

Evertsenstraat, Loosduinen

Here my wife spent her youth with her grandparents and most of their 14 children living very nearby on number 33.

Festivities in the Evertsenstraat approx. 1947

During the post-war years often there were festivities in the Evertsenstraat and the streets adjacent thereto. The above picture shows "front runners" (f.l.t.r.) Riet Orie, Sonja Orie (both aunts of my wife), Adriana Orie en Corrie Duijvestein, a girl living next door.
The last house Adriana, better known today as Jeanne, lived in before she married, was also situated in Loosduinen, in the street formerly known as Kijkduinsestraat. Today this is the Pisuissestraat named after a well known singer and comedian who was murdered in Amsterdam in 1927.

Pisuissestraat, Loosduinen

Around July/August 1963 the family moved into a newly built apartment building. Number 88 was theirs. It is on the first floor to the very right. From her bedroom Jeanne could see where her fiancé lived in the next block. And from there on (1965) they happily lived together.

* Today the name is Stadstuinen

Photo credits:
Festivities: private collection
All others: http://www.haagsebeeldbank.nl/

Soldaat van Onstwedde

Willem Simon Venema

Vliegkamp Valkenburg is sinds oktober 2010 het toneel van de musical Soldaat van Oranje, een geromantiseerd oorlogsverhaal met een voor de hoofdpersoon happy end. Zo mooi is het daar in een wat verder verleden niet iedereen vergaan.
In de aanloop naar de 2e wereldoorlog werd, op papier althans, regeringszetel Den Haag door drie militaire vliegvelden beschermd: Ypenburg, Ockenburg en Valkenburg. Daarvan was Ypenburg veruit het best geoutilleerde veld en Valkenburg het minst. Valkenburg was aan het begin van de oorlog nog niet eens "af". Het had de kroon moeten worden op een eind jaren '30 gestart werkgelegenheidsproject. Ook het Amsterdamsche Bosch was zo ontstaan maar daar hoefden geen vliegtuigen te landen. Op Valkenburg was dat wel de bedoeling maar bij het uitbreken van de oorlog op 10 mei was dat nog niet mogelijk. Hoewel, landen kon wel maar de grond was nog zo drassig dat opstijgen niet goed mogelijk was, zoals de Duitsers tot hun schade hebben ervaren. Maar voordat ze die ervaring rijk waren, was Valkenburg deel van de Duitse plannen om Den Haag, lees Koningin en regering, zo spoedig mogelijk onder de voet te lopen. Ook in de Nederlandse plannen moest Valkenburg verdedigd worden. Daarom waren er rond het vliegveld, o.m. in de dorpen Katwijk, Noordwijk en Valkenburg, militairen gelegerd.

Geadresseerd aan H. Venema, Kockstraat 81, Den Haag

Tijdens de mobilisatie, eind augustus 1939, werden zo'n duizend Groningse dienstplichtigen als infanterist ingekwartierd in het Noord-Hollandse Bergen aan Zee. Ze behoorden toen tot het 12e Depotbataljon (in opleiding). Onder hen een 19-jarige achterneef van mijn schoonmoeder Trijntje Sibbeltje Venema. Zijn naam was Willem Simon Venema, geboren op 18 april 1920 in Onstwedde. Op 10 november 1939 schrijft hij een kaart aan Homme Venema, zijn achteroom en de vader van mijn schoonmoeder. Homme is dan al uit Groningen naar Den Haag vertrokken, daar was tenminste werk. Willem schrijft dat hij deel is van de 1e depotcompagnie van het Ie depotbataljon van het IIIe depotregiment (?) Infanterie. In militair jargon zou dat dan 1-I-3 R.I. geweest kunnen zijn.
Willem schrijft:

Beste familie,

Ik ben onder dienst, en

lig in het plaatsje

Bergen (N.H.) dus

niet zoo heel ver meer 

van U af en doe U

hierbij de hartelijke

groeten van mij Stadskanaal

en mij.

Ie Depot Bataljon

Ie Depot Compagnie

IIIe Depot Infanterie

Veldpost

De toevoeging 'Veldpost' maakte het mogelijk deze kaart zonder postzegel te versturen. De voorzijde van de kaart maakt duidelijk dat we hier met een soort legerpropaganda te maken hebben. Het gebruik van het woord 'Weermacht' doet wel wat Germaans aan.

Op zeker moment voor de Duitse inval op 10 mei 1940, zijn de inmiddels opgeleide (?) dienstplichtigen uit Bergen via Haarlem overgebracht naar Noordwijk. Daar maken zij deel uit van het 9e regiment infanterie. Willem en tenminste nog vier Groningers worden deel van 1-I-9 R.I.

Op 12 mei was de situatie zo dat een sterke Duitse strijdmacht na de herovering van het vliegveld in het dorp Valkenburg was ingesloten. Na zware gevechten kregen twee compagniën van I-9 R.I. opdracht om Valkenburg aan te vallen. Eén vanuit Katwijk a/d Rijn, de ander vanuit weilanden ten westen van Valkenburg. Bij deze gevechten is Willem om het leven gekomen. Kort daarna heeft hij zijn eerste rustplaats gevonden in een graf aan de Cantineweg in Katwijk a/d Rijn. Naast Willem zijn vermoedelijk bij de zelfde aanval ook de Groningers sergt. Couperus (Wonseradeel), korp. Fennema (Dantumadeel) en de soldaten Gankema (Appingedam) en Koning (Hoogezand) gesneuveld.

Pas tien dagen na zijn overlijden, wordt de familie hierover in kennis gesteld. Katwijk aan Zee als plaats van overlijden, berust waarschijnlijk op een misverstand. Maar hemelsbreed is Katwijk a/d Rijn niet ver weg. Op 9 augustus 1940 wordt de overlijdensakte in zijn geboorteplaats Onstwedde opgemaakt.

Akte van overlijden d.d. 9-8-1940

Willem's naam staat ook genoemd op de Erelijst van Gevallenen 1940-1945.

Willem is herbegraven op de Gemeentelijke Begraafplaats aan de Brugstraat in Stadskanaal. Daar ligt hij naast zijn vader en moeder die daar in resp. 1963 en 1983 begraven zijn. Zijn jongste zusje Kiny verzorgt nog steeds zijn graf en voorziet ook de graven van twee Canadezen van de R.C.A.F., sergt. G.E.C. Coldron (22) en flt. sergt. R. Grabek (21), van bloemen.

Graves of R.C.A.F. crew members

Bronnen:

Bergense Kroniek, nov. 2007

http://www.mei1940.nl

E.H. Brongers De slag om de Residentie 1940

https://oorlogsgravenstichting.nl/

http://www.oorlogsgravendenhaag.com
https://www.wiewaswie.nl/
Privé collectie (foto en ansichtkaart)
Foto oorlogsgraven R.C.A.F.: https://www.online-begraafplaatsen.nl/