Eeuwig duurt het langst

Genesis 5:27 Zo waren alle dagen van Methusalem
negen honderd en negen en zestig jaar, en hij stierf.
Bron: Statenvertaling 1637

Sinds Methusalem is de medische wetenschap er bepaald niet op vooruit gegaan. In Genesis 5:27, door onwetende beta-figuren uitgesproken als '5 gedeeld door 27', staat geschreven dat hij 969 jaar oud is geworden. En hij was niet de enige in die familie die een meer dan respectabele leeftijd heeft bereikt. In onze min of meer recente geschiedenis worden mensen die de 100 passeren, al tot de sterken gerekend. Behoudens een enkeling, afkomstig uit landen met een burgerlijke stand die voornamelijk uit overlevering bestaat, is 125 al een vooralsnog onneembare barrière. Niettemin lijkt het aantal mensen dat de 100 jaar passeert, toe te nemen. Dus wie weet.  

Utrechtsche Stads-Courant 3-8-1840
Soldaat Felix was dus van ca 1717

In ieder geval is het zo dat zelfs in onze kleine familie, iemand zich in de rijen der sterken heeft geschaard. Helaas is tante Jo niet meer maar hier kunt u over haar lezen. Haar rouwbrief heb ik opgenomen in mijn verzameling, jawel!, rouwadvertenties van mensen die de 100 jaar hebben gehaald. Die verzameling is nog niet zó oud maar voldoende groot om er wat cijfertjes uit te distilleren, cijfertjes overigens die maar weinig waarde hebben. Immers, mijn verzameling pretendeert niet compleet te zijn, niet van elke eeuweling heb ik voldoende gegevens en daarnaast is het zo dat mensen die een rouwadvertentie laten plaatsen, niet representatief zijn voor de hele bevolking. Dus met al deze voorbehouden hoop ik dat u het volgende lezenswaard vindt.

In totaal heb ik nu 317 rouwadvertenties in mijn verzameling. Vrouwen bewijzen weer eens zeer aanwezig te zijn: 236 dames, bijna 75%, hebben de overhand. De 317 personen worden gemiddeld 101 jaar, 11 maanden en 8 dagen. Maar ook hier wint het zwakke geslacht het, zij worden ruim 102 jaar oud. De heren vertrekken iets eerder, bijna 101 jaar en 9 maanden na aankomst.

Van 65 personen is mij noch de geboorteplaats noch de plaats van overlijden bekend. En van de overigen staat er tenminste één plaats in de advertentie genoemd. Al met al voldoende gegevens om een gooi te doen naar de provincie waar men het best geboren kan worden indien men tenminste voornemens is ouder dan 100 jaar te worden.

Ogenschijnlijk geven Zuid en Noord Holland de beste garantie voor een "eeuwig" leven. Maar schijn bedriegt. Deze twee provincies hebben ook het hoogste inwonertal dus wanneer daar de meeste 100-jarigen vandaan komen, is dat niet zo verbazingwekkend. Een juistere maatstaf is om te kijken naar hoeveel 100-jarigen er voor komen op elke b.v. 100.000 inwoners. Omdat alle geboorten in dit verhaal rond 1910 hebben plaatsgevonden, heb ik per provincie naar de inwoneraantallen van dat jaar gekeken. Overigens, maar dit geheel terzijde, wist u dat Nederland toen nog maar rond de 6 miljoen inwoners telde? Nu, goed 100 jaar verder, gaan we binnenkort de 17 miljoen passeren. The times they are a-changin!

Aantal 100plussers per provincie
van herkomst per 100.000 inwoners

In absolute zin moet aan deze cijfers niet al te veel waarde worden gehecht omdat alle gegevens zijn afgezet tegen slechts één berekend geboortejaar (1910). Voor het aantal Nederlanders in Ned. Indië was slechts het jaar 1930 beschikbaar, ruim 2 miljoen personen. Dat gezegd hebbende vallen sommige relatieve verschillen wel op. Waarom liggen b.v. Noord en Zuid Holland, Drenthe en Groningen meer dan een factor 3 hoger dan Limburg? Was de lucht daar zo slecht door de mijnen? Hoe komt het dat Ned. Indië dit lijstje aanvoert? Werken de tropen een lang leven in de hand? Of moeten we de uitdrukking tropenjaren tellen dubbel letterlijk nemen? Waarom scoren provincies buiten Holland onderling zo verschillend? B.v. Gelderland vs Groningen. Opvallend is het Zeeuws Vlaamse dorp Hoek. Het telt twee 100-jarigen onder zijn borelingen. Waar Zeeland 3,91 100-jarigen per 100.000 inwoners telt, zou Hoek er op dezelfde schaal zo'n 200 tellen!

Hieronder een cirkeldiagram van de aantallen en percentages per provincie van overlijden plus de meest voorkomende plaatsen. In deze diagram komt een groot aantal plaatsen voor waarvan ik vermoed dat de bewoners over het algemeen een hoger welstandsniveau hebben dan elders. Ik noem in alfabetische volgorde: Bentveld, Bloemendaal, Doorn, Naarden, Velp, Wassenaar en Zeist. Het zou me niet verbazen als die plaatsen ook een relatief hoog aantal particuliere rusthuizen kennen.

In bovenstaande cirkeldiagrammen staan de personen die geboren dan wel overleden zijn in een bepaalde provincie. Omdat ik nieuwsgierig was naar het aantal "honkvasten", in dit geval mensen die binnen hun geboorteprovincie zijn gestorven, hieronder een tabel die daar inzicht in geeft. Bijna de helft (49%) "blijft" dus dicht bij het geboortehuis. Zeeuwen en Friezen het meest, Groningers en Drenten het minst.

Dan moet er natuurlijk nog iets gezegd worden over de bereikte leeftijden van deze groep. Waar komen de alleroudsten vandaan en waar verwisselen zij het tijdelijke met het eeuwige. In de volgende tabel is in de kolom '100jr+' het aantal jaren weergegeven dat gemiddeld boven de 100 bereikt werd. In de linker tabel zijn de in Drenthe geborenen dus 104,5 jaar oud geworden. Het moge duidelijk zijn dat de Drenthen op alle fronten de nummer 1 positie innemen. Daarbij hoort wel de aantekening dat het hier om relatief kleine aantallen gaat én zowel de oudste (115) als de op één na oudste inwoonster (111) van Nederland (uit deze groep) daar werden geboren en de provincie niet verlieten. Daarnaast zou je kunnen zeggen dat de nummers 2 en 3, geboren in Zeeland en Utrecht, in de loop van hun lange leven naar Groningen en Limburg getogen zijn en daar overleden. Maar dat is te kort door de bocht want onjuist. Die laatste twee provincies hebben de hoge plaats voornamelijk aan eigen geboorten te danken. eerder hebben we gezien dat in Ned. Indië relatief veel 100-jarigen heeft voortgebracht. Uit deze tabel blijkt dat ze gemiddeld het minst oud van allemaal worden, "slechts" 101 jaar. De overige conclusies laat ik aan de lezers.

Voor degenen die misschien denken dat vrijgezellen een wat ontspannener bestaan leiden, en dus ook ouder worden, ben ik nagegaan hoeveel mensen uit mijn verzameling ongehuwd waren. Maar dat was, aan de hand van de tekst van de rouwadvertentie, niet voor iedereen vast te stellen. In ieder geval kwam ik niet verder dan 30, dat is net geen 10%. Geen idee hoe dat getal zich verhoudt tot dat van de totale bevolking.

Hoe groot de kans is dat twee echtelieden beiden de 100 passeren, ik heb geen idee. Maar het gebeurt wel degelijk.

Een gelijke vraag kan gesteld voor de kans om op je verjaardag te overlijden. Een beetje macaber misschien maar ook dat gebeurt.





.



















In mijn verzameling eeuwelingen bevindt zich ook nog een bekende Nederlander. Het is Jaap Havekotte. Jaap wie? hoor ik menigeen denken. Havekotte was de fabrikant van de beroemde Vikingschaats, zonder hem geen kampioenen. Zijn necrologie stond in NRC Handelsblad van 25 april 2014.

Diemen, 16-3-1912  -  Hilversum 23-4-2014

Tot slot één van de, zo niet de oudste inwoner die Nederland ooit gehad heeft: Hendrikje Schipper. Zij werd ruim 115 jaar, stelde haar lichaam ter beschikking van de wetenschap en wist op die manier ook na haar dood nog te verbazen. In de NRC werd gemeld dat ook de moeder van Hendrikje de 100-jarige leeftijd had bereikt maar dat is niet juist. Die werd geboren op 6-2-1862 en overleed op 29-11-1961. Het scheelde dus niet veel maar de 100 heeft ze niet gehaald.

Hendrikje van Andel-Schipper
Smilde 29-6-1890  -  Hoogeveen 30-8-2005
Foto: AD De Dordtenaar

De inschrijving van de geboorte van Hendrikje Schipper
te Smilde (Dr) op 30-6-1890

Hierboven hebt u kunnen zien en lezen waartoe een merkwaardige verzameling kan leiden. Zoals al eerder opgemerkt, alle cijfertjes en diagrammen moet u niet al te serieus nemen want dit is bepaald geen representatieve dataset. Ik blijf de rouwadvertenties van deze eeuwelingen sparen en wie weet komt er dan in de toekomst nog wel eens een vergelijkbare blogpost. Want één ding is zeker, het aantal personen dat in de toekomst 100 jaar en ouder zal worden, neemt alleen maar toe. Of we ooit bij Methusalem in de buurt komen, wie zal het zeggen. Misschien moeten we dan eerst maar eens bedenken of dat een aangenaam vooruitzicht is.
Met dank aan Willemies van der Velden die mij de inspiratie voor dit blog verschafte!

Geraadpleegde bronnen:
Berichten van Ingrid Stokreef op div. Yahoogroups
Bevolkingsatlas van Nederland - NIDI
De demografische geschiedenis van de Indische Nederlanders - NIDI
Familieadvertenties CBG
www.delpher.nl
www.online-familieberichten.nl
www.wiewaswie.nl