Dying under your own name

Voor het meer complete artikel in het Nederlands, svp hier klikken.

The other day I read an article in the interesting Historiek newsletter. Unless you read Dutch, don't bother to look it up. The newsletter is about a wide variety of historical subjects, both Dutch and from abroad. The article in question is about Prinjesdag 1932. Prinsjesdag, literally translated means 'the day of the little princes'. It is celebrated on the third Tuesday in September and marks the new parliamentary year. The event takes place in The Hague. In an address to the Parliament, the reigning monarch outlines the policy of the government for the year to come. 

Before the Second World War, many social movements tried to promote their ideals by organizing demonstrations, whether or not approved by the authorities. The movements ranged from socialist and communist on the left to fascist on the right.

On that particular Prinsjesdag, on September 20, after the ending of a nearby communist rally, a group of people tried to enter the Binnenhof where the Queen was in the process of addressing the Members of Parliament. Obviously, many police officers tried to prevent this. As a consequence of this clash, whereby the officers used sabers and rubber bats, there was a lot of unrest in the streets around the Binnenhof. A little further away, on the Heerengracht, a traffic cop was trying to give direction to motorized traffic and many pedestrians, when suddenly he was stabbed in the breast. This event was the headline in the a.m. newsletter: "Deadly fights during Prinsjesdag 1932". 

The thing that triggered me was the fact that the newsletter editor wasn't certain about the victim's last name. He thought it was Baars and added that some sources said it also could be Baas. Well, I thought, if in doubt, check it! There are plenty of sources for that period. Birth certificates, population registers, papers, to name a few. And indeed, the birth certificate, checked against other sources, reveals that the name of the police officer is Baas, Hendrik Baas to be precise. If you get stabbed on the job, I think the least journalists can do is get your name right. 

Three days later Hendrik dies and his wife has the following 'obit' published.

In the obit, his wife mentions when the funeral will take place. Most probably she is unaware of the spectacle this is going to be. Obviously, the authorities wanted to make a statement against all the protesters called rioters by the government and press alike.

Thousands of people witnessed the funeral procession on its way to the cemetery. Around 1,600 policemen from all over the country accompanied Hendrik Baas to his final resting place. Two music orchestras were part of the procession. A personal representative of the Queen offered his condolences to the widow and her 8-year-old son. Army and Navy deputations were present and the mayor of The Hague spoke at the grave.

The funeral procession in The Hague on Sept. 27, 1932*

In the months after the funeral, there was attention for the prosecution of the suspect. One J. van B. (42) was arrested shortly after the attack. His background was widely published in the press. Presumably, he was a communist although others denied this. The case was dealt with in court on Febr. 9, 1933. In total there were 17 witnesses pro and con. Apparently, the judge found little consistency in the statements of the witnesses. Even among the witnesses of the prosecution, there was disagreement. Despite a penalty requirement of 15 years in prison, the accused was dismissed from custody. The appeal before a higher court served a few months later but the result was the same, Van B. was acquitted by the judges and he was free to go.

It was remarkable that, a few months later, a claim to compensate Van B. for his time in prison, was rejected

The question remains who caused the death of policeman Hendrik Baas. I am unaware of any official investigation into the matter after Van B. was released. So this stabbing of a police officer remained unpunished. However, my motivation to write this post was to establish the correct name of this officer. And that mission was accomplished. His name is Baas, not Baars. So now Hendrik may disappear in the mists of history under his true name.

For more illustrations, see this post in Dutch by clicking here.

*Picture copied from the Haagsche Courant dated Sept. 27, 1932

Verkeersagent, een gevaarlijk beroep

Vandaag 88 jaar geleden stierf een Haagse verkeersagent als gevolg van relletjes op Prinsjesdag 1932. Dat is nou niet een gebeurtenis die de geschiedenisboeken heeft gehaald maar wel de website van Historiek. Daar wordt o.a. gememoreerd dat demonstrerende communisten slaags raakten met de politie waarbij verkeersagent H. Baars om het leven kwam. Bij Historiek was er nog wat onduidelijkheid over zijn naam. Het kon ook nog Baas zijn, daarover waren de bronnen het niet eens. Maar los daarvan, de suggestie in de intro is duidelijk, de demonstraties hebben iets met de dood van Baars te maken. Maar dat ligt iets genuanceerder.

In 1911 gaf de gemeente Den Haag, kennelijk voor de eerste keer op Prinsjesdag, toestemming om voor het algemeen kiesrecht te demonstreren. Sinds die tijd staat deze dag bekend als "Roode Dinsdag". Ook op 20 september 1932 was er volop politieke strijd. Honderden communisten hadden in het gebouw van Kunsten & Wetenschappen vergaderd en wilden vervolgens oprukken naar het Binnenhof. Dat kon natuurlijk niet getolereerd worden, dus de politie, kennelijk in grote getalen aanwezig, probeerde daar een stokje voor steken. De stokjes van de politie bestonden in die tijd o.m. uit de blanke sabel. Daar werd ruim gebruik van gemaakt. Zo ook van de gummilat en er werd zelfs geschoten. 

Een aantal citaten uit Het Vaderland van 21 september.

"Een lange sliert van communisten begaf zich op weg [vanaf de Zwarteweg/Muzenstraat] via de Heeren-gracht en het Plein naar het Binnenhof, kennelijk met de bedoeling om het Binnenhof op te trekken. De dubbelpost voor de ingang riep "Halt!" en gaf het bevel rechtsomkeert te maken. Toen daaraan niet onmid-dellijk voldaan werd, gingen de sabels uit de scheede en meteen zwermde uit de poort een detachement van twintig agenten in uniform, die de sabel trokken en een aantal rechercheurs, die al loopend hun gummistok te voorschijn haalden. [.....] Wie zich niet gauw genoeg uit de voeten maakte, kreeg het met de agenten te kwaad. Er zijn harde klappen uitgedeeld. [.....] De verkeersagent op de brug van de Heerengracht bleef rustig het verkeer regelen. Juist toen hij de armen uitspreidde kreeg hij een snee met een mes in de borst. [.....] De verkeersagent, die op de Heerengracht onverhoeds gestoken is, blijkt te zijn agent Baars, die twaalf jaar dienst doet bij de Verkeers-brigade. Hij heeft een diepe en breede wond in de hartstreek. Zijn toestand is niet zonder gevaar. De commissaris [.....] verzoekt eventueele getuigen [.....] zich bij hem te vervoegen. Naar wij gisteravond laat bij informatie vernamen is de toestand van de agent Baars (zie tekening*) zoo ernstig, dat men het noodig heeft geoordeeld de familie te waarschuwen. Men vreest voor zijn leven."

Omdat er bij Historiek twijfel is over de naam van de neergestoken politieagent, moet daar eerst maar eens helderheid over komen. Neergestoken worden is één ding, maar dan ook nog met de verkeerde naam in de krant komen, dat kan natuurlijk niet. 

Het meest eenvoudig is om in de burgerlijke stand te kijken en de geboorteakte op te zoeken. Omdat in de kranten de leeftijd van Baars of Baas vermeld wordt en ook zijn voorletter bekend is, levert het vinden van de juiste akte niet zoveel problemen op.

Geboorteakte van Hendrik Baas geb. te Huizen (NH) 23-6-1893

Vergelijking van deze akte met de akte van overlijden geeft de bevestiging dat dit de juiste akte is. En daarmee staat vast dat de neergestoken agent Baas heet, en geen Baars. Tot mijn verrassing is Baas afkomstig uit Huizen in het Gooi, een plaats waar ik nog ruim een jaar heb gewoond.

De familie Baas zit al een paar generaties in de vis maar met de afsluiting van de Zuiderzee, ook in 1932, ziet de toekomst van die sector er niet goed uit. Misschien is Hendrik om die reden bij de politie gegaan. Maar om het goed te maken is hij wel getrouwd met de dochter van een Scheveningse visser.

Fragmentgenealogie Baas

Generatie I

I.              Hendrik Baas, geb. te Huizen op 9 aug 1832, N.H, winkelier, ovl. te Huizen op 15 feb 1899, tr. te Huizen op 10 jun 1860 met Dirkje Wiesenekker, geb. te Huizen op 15 okt 1834, ovl. te Huizen op 10 mrt 1903. Uit dit huwelijk:

1.              Jan, geb. te Huizen op 15 nov 1869, ovl. te Huizen op 1 jul 1895, volgt II.

 Generatie II

II.             Jan Baas, zn. van Hendrik Baas (I) en Dirkje Wiesenekker, geb. te Huizen op 15 nov 1869, vischventer, winkelier, ovl. te Huizen op 1 jul 1895, tr. te Huizen op 11 mrt 1893 met Tijmentje Savert, dr. van Fredrik Savert (vischventer) en Jannetje Ruiter, geb. te Huizen op 7 nov 1869, ovl. na 1 jul 1895. Uit dit huwelijk:

1.              Hendrik, geb. te Huizen op 23 jun 1893, ovl. te 's‑Gravenhage op 23 sep 1932, volgt III.

 Generatie III

III.           Hendrik Baas, zn. van Jan Baas (II) en Tijmentje Savert, geb. te Huizen op 23 jun 1893, agent van politie, ovl. te 's‑Gravenhage op 23 sep 1932, begr. te 's‑Gravenhage op 27 sep 1932, tr. te 's‑Gravenhage op 7 mrt 1923 met Jacoba Harteveld, dr. van Dirk Jacobus Harteveld (visscher) en Jacoba Harteveld, geb. te Scheveningen op 23 jan 1898. Uit dit huwelijk:

1.              Hendrik Jan (Henkie), geb. te 's‑Gravenhage op 3 feb 1924.

Zoals al eerder in de krant gemeld, gaat het niet goed met Hendrik. Voordat hij komt te overlijden. verschijnen er nog wel berichten dat hij, bij een confrontatie in het ziekenhuis, de dader heeft aangewezen. Op 23 september, drie dagen na het incident, overlijdt hij. De familie plaatst deze rouwadvertentie in de krant.

Het is dan nog niet duidelijk dat de begrafenis van Baas enorme proporties zal aannemen. Of we dat, door de bril van heden, moeten zien als een signaal van de autoriteiten richting het (communistische) volk, ik weet het niet maar het zou best kunnen. De communisten zelf waren in ieder geval die mening wel toegedaan. 

Op de zondag voor de begrafenis wordt Baas in tenminste drie protestantse kerken herdacht. Zonder overdrijving kan gesteld worden dat duizenden mensen op de een of andere wijze getuige zijn geweest van de teraardebestelling met korpseer van Hendrik. Uit het hele land stromen op 27 september (30) politiedeputaties toe, wel 1600 man. Langs de route, die via het Hoofdbureau gaat, staan nog eens "ettelijke duizenden belangstellenden". In de stoet (zie foto hieronder***) twee politiemuziekkorpsen en vertegenwoordigers van de Koninklijke Marechaussée, de Rijksveldwacht en onderdelen van leger en marine. Ook aan bloemkransen (meer dan 40), notabelen en sprekers geen gebrek. 

Voorafgaand aan de begrafenis heeft de Haagse hoofdcommissaris Francois van 't Sant 'een bezoek van rouwbeklag' gebracht aan de weduwe. Dat deed hij uit naam van Koningin Wilhelmina.**

De stoet op de Kranenburgweg bij de Nieboerweg

In alle krantenartikelen worden de weduwe van Hendrik en kleine Henkie met geen woord genoemd. Je vraagt je af hoe dit ongetwijfeld imponerende, imposante geheel op hen is overgekomen.

Met de begrafenis is er nog geen eind gekomen aan deze geschiedenis, ook niet voor de weduwe. In de gemeenteraad vinden verhitte discussies plaats over de achterstelling van communisten (door de politie) en de bescherming van fascisten van de Nationale Unie. In de pers wordt gesproken over de moordaanslag op agent Baas terwijl ook de verdachte niet alleen met zijn initialen wordt genoemd maar ook voluit: J. van Bohemen (Hof van Delft, * 10 augustus 1890) met zijn leeftijd erbij.

Op 9 februari 1933 dient de zaak tegen de "sluipmoordenaar" voor de rechtbank aan het Lange Voorhout. Er is een demonstratie gepland door Internationale Roode Hulp, een aan de communisten gelieerde organisatie. De dagvaarding luidt primair dat Van B. opzettelijk heeft geprobeerd agent Baas van het leven te beroven. Er zijn acht getuigen à charge en negen à décharge. Volgens de journalist van Het Vaderland, maakt de verdachte "een zeer vrijmoedigen, om niet te zeggen brutalen indruk." De getuigen à charge zijn weinig consistent in hun uitspraken terwijl de getuigen à décharge de verdachte niet of onvoldoen-de herkennen. De wat onduidelijke verklaring van een politiecommissaris, aanwezig bij de identificatie van de verdachte door agent Baars in het zieken-huis, wordt door de verdediging geheel gefileerd. Niettemin eist de Officier van Justitie 15 jaar wegens doodslag en vraagt de verdediging vrijspraak. Tot vreugde van de aanwezigen op de tribune besluit de rechtbank de verdachte onmiddellijk in vrijheid te stellen wegens gebrek aan bewijs. Zij zal op 23 februari uitspraak doen. Naar aanleiding daarvan gaat de Officier in hoger beroep dat dient voor het hof op 27 mei en 9 juni 1933.

Gesteund door een nieuwe getuige, die verdachte heeft herkend en hem ook al eerder had ontmoet bij de Haagse controlewoningen****, komt de Officier nu tot een eis van 12 jaar. Voordat de pleidooien beginnen verrast de president de aanwezigen met de mededeling dat hij de situatie ter plaatse wil bekijken. Zo gezegd, zo gedaan, het gezelschap gaat naar het wachthuisje van de Blauwe Tram bij de Boschbrug***** en na een half uur is men weer terug (sic). Het pleidooi van de advocaten eindigt wederom in een verzoek om vrijspraak bij gebrek aan wettig en overtuigend bewijs. Op 21 juni wijst het Hof overeenkomstig vonnis, Johannes van Bohemen wordt vrijgesproken.

In augustus 1933 verzoekt Johannes om schadeloosstelling. Hij heeft per slot van rekening vastgezeten als verdachte van doodslag (in de krant heet dat nog steeds 'moord'). Maar zijn verzoek wordt 'niet ontvankelijk' verklaard. In mijn niet-juridische ogen een wat merkwaardige uitspraak omdat Van Bohemen de direkt betrokken partij in deze procedure was. Maar ja, er zullen nog meer juridische redenen zijn voor een niet-ontvankelijkverklaring.

Ook blijft natuurlijk de vraag hangen dat, wanneer Johannes niet de dader is geweest, wie het dan wel gedaan heeft. Maar van enig politie-onderzoek daar-naar heb ik niets kunnen vinden.

Een jaar na de dood van Hendrik Baas legt een deputatie van de politie nog een krans op zijn graf. En dat was dan de historie van een eerzame verkeersagent. Het kan verkeren...

Duidelijk is dat Baas niet aktief heeft deelgenomen aan het herstellen van de openbare orde, zoals dat zo mooi heet. In ieder geval gaat hij nu onder zijn eigen naam de geschiedenis in. En dat was de aanleiding om dit blog te schrijven.

* Tekening overgenomen uit de Haagsche Courant van 23-9-1932

** Deze vertrouwensman van Wilhelmina had ook als taak de affaires van haar man uit de wereld te helpen. Tijdens de oorlog was hij in Londen haar particulier secretaris en hoofd van de Nederlandse geheime dienst.

*** Foto overgenomen uit de Haagsche Courant van 27-9-1932

**** Tot 1 november 1927 is Andreas Miebies daar directeur van geweest. Zou hij Van Bohemen gekend hebben?

***** Dat was in de buurt van de Hertenkamp.